(#2362846)
“bir dil sahası içinde bir kavmin muhtelif kabileleri, bir ülke içinde muhtelif bölge ve şehirler ayrı konuşma dillerine sahip olabilirler. bu şekilde bir dilin muhtelif lehçeleri, şiveleri ve ağızları bulunur.
bunlardan
lehçe bir dilin bilinen ve takip edilebilen tarihinden önce, karanlık bir devrinde kendisinden ayrılmış olup çok büyük ayrılıklar gösteren kollarına denir.
şive bir dilin, bilinen tarihî seyri içinde ayrılmış olup bazı ses ve şekil ayrılıkları gösteren kolları, bir kavmin ayrı kabilelerinin birbirinden farklı konuşmalarıdır.
ağız ise bir şive içinde mevcut olan ve söyleyiş farklarına dayanan küçük kollara, bir memleketin çeşitli bölge ve şehirlerinin kelimeleri söyleyiş bakımından birbirinden ayrı olan konuşmalarına verdiğimiz addır. ağızlarda ses (söyleyiş), şivelerde ses ve şekil, lehçelerde ise ses ve şekilden başka kelime ayrılıkları, kelime sahasına inen ayrılıklar bulunur.
mesela türkçeden bilinmeyen zamanda ayrılmış olan
çuvaş türkçesi ve
yakut türkçesi türkçenin lehçeleri;
kırgız türkçesi,
kazak türkçesi,
özbek türkçesi,
azerbaycan türkçesi ve
osmanlı türkçesi v.b. türkçenin şiveleri; karadeniz, konya, istanbul türkçeleri v.b.
türkiye türkçesinin ağızlarıdır.”
-prof. dr. muharrem ergin, türk dil bilgisi.
(bkz: lehçe)
(bkz: şive)
(bkz: ağız)