annesi bir ebe, babası da bir heykel ustasıdır. bunun etkileri de hayatında bolca mevcut.
bilginin açığa çıkmasını sağlamak için iki yöntemi vardır;
ironi (alay etme) ve
maiotik (doğurtma)
sokrates kendisini bir "ebe" gibi görür. hiçbir şey öğretmediğini, sadece insanlarda var olan bilgiyi doğurttuğunu söyler.
(bkz: maiotik)
ya da babası gibi heykeller yapmış olması, üzerinde bulunan aile etkisinin en güzel kanıtları.
sokrates gizemli ve mistik biri, düşünme stili de farklı. durup dururken kendisinden geçip, saatlerce kıpırdamadan düşünürmüş.
öğrenme faaliyetlerini neredeyse tamamen öğrencileri ile kurduğu diyaloglar, konuşma ve söyleme/söyletme yoluyla gerçekleştirmiş. bu yüzden onun elinden çıkmış tek bir sayfa dahi bize ulaşmadı. ama öğrencisi
platon (diğer adıyla;
eflatun ) sayesinde, sokrates hakkında günümüze birçok metin ulaşmıştır.
sokrates'in savunması gibi. savunmasında; sokrates bilge biri olduğunu iddia etmez, sadece bilginin ardından seve seve koştuğunu söyler.
hakkındaki bilgimiz az olmasına rağmen sokrates’i, aristokrat eflatun’dan ya da ağır başlı bir filozof hatta bir bilim adamı olan aristoteles’ten daha iyi tanıyoruz. onun, siyasal karışıklıklara kulak asmadan, sırtından hiç eksik etmediği hırkasıyla pazar yerinde dolaşarak gözüne kestirdiğini yakalayıp söze tutuşunu; gerek gençleri, gerekse bilim adamlarını çevresinde toplayarak bazı terimleri tanımlamasının ardından yaklaşık 2300 yıl geçmiş olmasına rağmen.
ama sokrates’in nasıl bir hayat sürdüğü tam olarak bilinmiyor. iş yaptığı da duyulmamış, yarınını düşündüğü de görülmemiş. öğrencilerine hep olumlu yaklaşmış ama karısını ve çocuklarını yüzüstü bırakmıştır; bu yüzden de evde huzurlu olmamış. karısı
ksantippe’ye göre sokrates, hiçbir işe yaramaz tembelin biridir. ama ne derse desin, o da birçok insan gibi sokrates’e tutkundur. kocası yetmişinde öldüğünde, ksantippe günlerce acı çekmiş.
felsefede bıraktığı etki çağlar geçmesine hala taze. inanılmaz bir etkiye sahip. farklı farklı konulardaki görüşleri bugünkü felsefenin temelleri, yapı taşları.
sokrates’e göre bilgi ve erdem birdir.
bilge insan, neyin doğru olduğunu bilen kişi, ayrıca doğru olanı her zaman yapacak kişidir. başka bir deyişle hiç kimse bilerek ve amaçlayarak kötülük yapmaz; kimse kötülük yapmak için kötülüğü seçmez.
ahlak hakkındaki görüşlerini de eşsiz;
ahlak yasası, insanın gerçek iyiliğine yönelik olanı anlatır. bilgelik ve erdemin özdeşliğinden erdemin birliği sonucu çıkmaktadır. sokrates bunu şöyle açıklar; bir doktorun tıbbı öğrenmiş biri olması gibi doğru insanın da neyin doğru olduğunu öğrenmiş biri olacağını savunur.