(bkz: 1984 (kitap)) başlığında belirttiğim gibi, bu kitap da kitleler uyansın diye yazılan bir eser değil, tam tersi, otoritelerin elini daha da güçlendiren bir romandır. zira kitap ciddi ciddi tüm kişisel manipülasyon taktiklerini okuru sindirip umudunu kırarak sunar. 1984’te olduğu gibi ilk okuduğumda büyük bir ihtimal bunu bu denli hissetmemiştim ancak şimdi tamamen anlayabiliyorum. oysa
germinal veya
bitmeyen kavga gerçek anlamda ezilenin ve haklının yanındadır. ki bu söylediğim son iki kitabın ilk ikisine göre daha az bilinmesi veya popüler olması tesadüf değildir. edebi yönden de son iki kitap ilk ikisine bin basar! hele ilk iki kitap germinal’ın yanında bok kadar değersizdir.