kül tigin

kül tigin, 2. gök-türk kağanlığı'nın dördüncü kağanı bilge kağan'ın kardeşidir. bu iki kardeş 692 yılında öldüğünü bildiğimiz ilteriş kağan'ın oğullarıdır. bilge kağan'ın doğum tarihi 684 olmalıdır. kendisi 2. gök-türk devletinin başkomutanıdır. birçok savaşta başarısı vardır. bilge kağan'ın ili tekrardan düzene koymasında epey bir yardımı dokunmuştur. babam kağan uçmağa vardığında kendim sekiz yaşındaydım (bilge kağan yazıtı doğu yüzü 13. satır) babam kağan sonsuzluğa uçtuğunda kardeşim kül tegin yedi yaşında idi (kül tigin yazıtı doğu yüzü 30. satır) yukarıda verilen iki cümleye göre ilteriş kağan öldüğünde oğulları bilge sekiz, kül tigin ise yedi yaşında idi. buna göre bilge kağan 684, kül tigin ise 685 yılında doğmuş olmalıdır. ilteriş'in bu iki kardeşten başka oğlunun olup olmadığı bilinmemektedir fakat yazıtlarda sözü edilmediğine göre başka erkek kardeşlerinin olmadığı söylenebilir. kül tigin'in ölüm tarihi koyun yılının 17. günü yani 27 şubat 731 olmalıdır. kül tigin ad öbeği, kişinin ünvanı olması gerekir. ünvanın ilk bölümü olan kül/köl sözcüğü üzerinde epey tartışma yapılmıştır. runik alfabenin ö ile ü ünlülerini ayırt etmemesi nedeniyle ancak başka halkların alfabeleri ile yazılmış türkçe metinlerle sonuca ulaşılabilecektir. bazı kaynaklarda kül tigin için çin kaynaklarında kullanılan, ağabeyi bilge kağan tarafından verilen tso-hien-wang ünvanının "sol kanadın prensi" anlamında olduğu yazılır. köl olarak okunmasının altında divanü lügat-i't türk'teki köl irkin "aklı göl gibi toplanmış" anlamının yattığı bilinmektedir. ayrıca yazarını şu an hatırlamıyorum fakat "gültekin" adında, yine aynı türk beyinin hayatının anlatıldığı bir roman vardır. --- alıntı --- gücün her şey, her şeyin de güç sayıldığı bir zaman diliminde, orta asya'da eşsiz bir kahraman doğdu. aşinaoğlu kültigin diyorlardı ona. ok yağmurları, kılıç şıkırtıları ve at kişnemeleri arasında büyüdü. insanlığın güce taptığı bu dönemde o; tanrı, vicdan, mertlik ve sevgi gibi güç ötesi değerlere inanıyordu. basiretin, bilgeliğin ve cesaretin güçlendirdiği yenilgi tanımaz bir karakter, askerlik mesleğinde ve savaş sanatında farkındalık yaratan bir kahramandı. en umutsuz anlarda bile umudu görebilecek kadar aydın, uçan bir mızrağı havada yakalayacak kadar sıra dışı idi. --- alıntı --- dipnot: alıntı kısmı, orhan yeniaras'ın "bozkırların kurdu kültigin" adlı romanın arka kapağından alıntılanmıştır.