tenerife faciası

tenerife adası'ndaki los rodeos havalimanı'nda yaşanan, amerikan pan am ile hollanda'nın bayrak taşıyıcı firması klm'in çarpışarak tarihe geçtiği, gelmiş geçmiş en büyük ve en kanlı uçak kazasıdır. küçük olan piste ek olarak yoğun olan hava trafiği ve kötü hava şartları birleşince kaçınılmaz bir kaza o günkü yolcuları bekliyormuş bir nevi. pan am'ın pistte taksi yaptığı sırada karşısında aynı pistte de klm'e ait uçak vardı. birbirlerini gördüklerinde iş işten geçmişti.. klm, 260 km hızla pan am uçağına çarpmıştı. aslında klm o pistte yakıt ikmali yapmayıp uçağın yükünü hafifletse, pan am'ın üzerinden rahatça geçip gidebilirdi ama uçak gereğinden fazla ağırdı. van zanten uçağın burnunu her ne kadar kaldırsa da istenilen irtifaya çıkamamıştı. klm, pan am'a yan taraftan çok şiddetli şekilde çarparak bir süre daha yükselip yere çakılıvermişti. aceleci pilot jacob veldhuyzen van zanten'in bu ölümcül hatası, yüzlerce canı da beraberinde götürmüştür. van zanten'in acele etmesinin sebebi de pilotluk kariyerinde hiçbir rötarlı uçuş dahi yapmaması, mükemmeliyetçi tavrı ve klm'in bu konularda hassas olmasıydı. çünkü prestij her şeyden önce geliyordu klm için. kendisi kalkış için kuleden izin bile istememişti. bu kazada toplamda 583 kişi hayatını kaybetmiştir ve toplamda 110.000.000 dolar tazminat ödenmiştir. kaldı ki van zanten dediğimiz pilot, döneminin en iyi ve en deneyimli pilotuydu, daha iyisi yoktu denebilirdi. evet ironik olarak, dünyanın en kanlı uçak kazası havada değil, tekerleri yere değerken gerçekleşmişti. bu kazayı kerem gök'ün ağzından dinlemek isterseniz şu videoyu da buraya iliştireyim.

27 Mart 1977’de gerçekleşen ve halen dünyanın en büyük uçak kazası ünvanını koruyan olaydır. İki adet Boeing B747’nin karada çarpışmasıyla gerçekleşmiştir bu olay. Amerikan şirketi Pan Am ve Hollandalı şirket KLM ait aynı tipteki uçaklar yoğun sis, meydandaki eski teknoloji, iletişim eksikliği (bkz: isviçre peynir modeli) ve diğer bir çok faktörün etkisiyle çarpışmıştır. Bu uçak kazası ders niteliğinde tüm havacılık öğrencilerine defalarca izlettirilmiştir ve izlettirilmeye devam ediyordur.

Sis, o meydandaki altyapı yetersizliği vb. birçok faktör bu faciada önemli rol oynasa da bana göre en büyük faktör ast - üst ilişkisinde KLM ekibindeki astın yeterince assertive (bkz: kararlı ısrarcılık) olamamasıdır. KLM pilotu Jacob Veldhuyzen van Zanten bunun en büyük nedeni. Kendisi o dönemki en büyük havayolu işletmelerinden biri olan KLM'de kaptan pilot, baş eğitmen ve bu firmanın reklam yüzü olan çok önemli birisiydi. Durum böyle olunca van Zanten ile uçmak büyük bir onurdu. Kazanın yaratıcılarından olan yoğunluk ve yoğunluğa bağlı yaşanan gecikmeler sonucunda van Zanten abimiz ciddi derecede bunalmış ve başka birçok kazada ortaya çıkan (bkz: birgenair 301 sayılı uçuşu) bir neden de Tenerife faciasında ortaya çıktı: ev özlemi. van Zanten önderliğindeki KLM uçağı hava trafik kontrolörünün yönlendirmeleri ile pist başına geçip kontrolörden gelecek kalkış iznini beklemeye koyulur. Bu arada kontrolörün yönlendirmeleriyle Pan Am uçağı da pist üzerinde ilerliyor, kullanması gereken çıkışı arıyordu. Fakat yoğun sis ve kontrolörün iş yoğunluğunun fazla olması bu durumu zorlu kılıyordu. Bu arada frekanslarda yaşanan bir karışıklık sonucunda van Zanten önderliğindeki KLM mürettebatı kalkış izni verilmiş gibi harekete geçer. Yazının başında bahsettiğim durum da tam burada yaşanmaya başlıyor. van Zanten'in kalkışa geçtiğini gören KLM uçuş mühendisi arkadan "Uçuş izni bize verilmedi efendim" demeye yeltense de van Zanten hiç oralı olmuyor. Ve bu tepkisizlik karşısında korkan uçuş mühendisi doğrusunu bilmesine rağmen ısrarını sürdüremiyor (assertive olamıyor) ve sonucunu bildiğimiz facia gerçekleşiyor. Havacılara sağlanan emniyet eğitimlerinde kararlı ısrarcılık kavramının üzerinde durulması bundan dolayı çok önemli.