beyler olay ne biliyor musunuz? biz değer bilmiyoruz değer. biz hiçbir zaman avrupa halkı gibi olmadık. ne zaman bu konuya gelsem 'çok klişe bu konu yine mi aynı olay' deniyor. evet yine aynı olay. avrupa halkı 700 yıl gerek kilise gerek osmanlı tarafından ezildi, haşat edildi, burada ne kadar tabir kullansam zayıf kalır. adamları biçmişler ya, çamurda sürünen bir avrupa halkı, köpek gibi ekmek atılıyor halka, ekmeği çamurdan çıkarıp çamurlu yiyorlar ya. avrupa halkı o zaman özgürlük adına kiliseye karşı savaş vermiş, özgürlük adına adamların 700 yıl boyunca kelleleri gitmiş. o kadar sürünmenin ardından demokrasiyi kendileri ellerine almışlar. yani demokrasiyi, cumhuriyeti, bir çaba sonucunda almışlar. adamlar 700 yıl boyunca sırf demokrasi istedikleri için öldürülmüşler, bu savaşı halk kendisi, demokrasinin anlamını bilerek vermiş. mustafa kemal'in değerinin bilinmemesinin sebebi bu işte. osmanlı da şöyle bir şey olmuş. halk hiç kendi kendini yönetmeye çalışmamış. devletin başına iyi bir adam geçtiyse devlet iyileşmiş, kötü bir adam geçtiyse devlet gerilemiş. en başından demokrasinin değeri bilinseydi böyle olmazdı, kaybedince anlayacağız. demokrasiyi meydanlarda okuyup çekirdek çitlemek zanneden insanlar var. bizim de zamanında kellelerimiz gitti ama biz demokrasinin ne olduğunu bilmedik. bilseydik bugün böyle olmazdı zaten. biz resimde da vinci'ler michelangelo'lar raphael'ler vermemişiz, müzikte bach'lar mozart'lar yaratmamışız. bir mustafa kemal paşa çıkmış demiş ki alın demokrasi, halkın kendi kendini yönetmesi, cumhuriyet. ama halk şu ana kadar yönetilmeye alışık. böyle bir demokrasi çabasına girmediğimiz için bugün değerini anlamıyoruz paşamın.