ilek hanlar ya da hakaniye devleti de olarak da bilinirler.
bilge kül kadir han tarafından kurulan devlet, en parlak dönemini
yusuf kadir han döneminde yaşamıştır. başkenti
balasagun'dur.
ilk müslüman türk devleti olarak bilinen karahanlıların islamiyeti kabul eden hükümdarı
satuk buğra han'dır.
ayrıca ilk kez burslu öğrenci sistemi, ilk bimarhane, ilk posta teşkilatı ve ribat-ı melik (ilk
kervansaray) bu devlete aittir.
devlet 1042 yılında doğu ve batı olarak ikiye ayrılmış; doğu tarafını karahıtaylar, batı tarafını harzemşahlar yıkmıştır.