Zeigarnik Etkisi (nam-ı diğer Yarım Kalmışlık Sendromu) tamamlanmamış veya bölünmüş-kesilmiş şeyleri, tamamlananlara göre daha kolaylıkla hatırladığımızı ifade eden bir kavram…
Aslında konu Zeigarnik Etkisi ya da Yarım Kalmışlık Sendromu gibi isimlerle kavramlaştırıldığında,
Sanki yabancısı olduğumuz, bilmediğimiz, haberdar bile olmadığımız bize ırak bir durummuş gibi gelebiliyor.
Konumuza girmeden önce, “sendrom” kelimesinin kökenini de incelemek güzel olur…
Zeigarnik Etkisi, bireylerin eksik kalan şeyleri tamamlanan işlere göre daha kolay hatırlamasını ifade ediyor.
Sovyet psikolog ve psikiyatr
Bluma Zeigarnik bir restoranda şahit olduğu gözlemden sonra hafızanın bu kısmına odaklanmış…
Bir ağaç altında kafasına düşen bir meyve olmamış,
Hamamda da değilmiş hanımefendi,
Bu hikayede Bluma Zeigarnik sıradan bir öğle yemeği için arkadaşlarıyla dışarı çıkar.
Restoranda bir garson tüm siparişleri almakta,
Lakin,
Karışık sırayla verilmesine rağmen siparişleri bir kağıda yazmak yerine aklında tutmakta,
Ve,
Servis süreci tamamlana kadar da siparişleri eksiksiz hatırlayabilmektedir.
O zamanlar bir doktora öğrencisi olan Zeigarnik, bu durumu merak edip garsona bunu nasıl başardığını sorar.
Garson “Siparişlerini aklına yazıp, yemekleri kişilere verdikten sonra bu mental notları zihninden sildiğini” söyler.
Durum aynen de böyledir,
Garsonlar siparişleri servis sırasında kusursuz olarak hatırlarken,
Sanki beyinlerindeki bir sanal klavyede “delete” tuşuna basar gibi (ama ctrl+del değil) eski veriyi silmekte,
Servis tamamlandıktan sonra kime ne verdiklerini hatırlamakta zorlanmaktadırlar.
Bunun üzerine,
Bluma Zeigarnik tamamlanan görevlerin hafızalardan silindiğini hipotezini ortaya atarak,
Ardışık birçok klinik çalışma ile önermesinin doğruluğunu ispat eder.