İnanışa göre Türklerin yağmur yağdırmasını sağlayan taş.
yat, yada, sat, cata.
İslam kaynaklarında
Haccr-ül Matar ya da
Seng-i Cede olarak isimlendirilmiştir.
''Nuh Tufanının ardından gemiden karaya seksen kişi çıktı. Bunların yetmiş üçü bir tür salgına yakalanıp öldü. Hayatta yalnızca Nuh Peygamber, üç oğlu ve üç gelini kaldı. Hz. Nuh dünyayı kendince üçe ayırıp Ham, Sam ve Yafes adlı üç oğluna pay etti. Bütün Türklerin atası olan Yafes’in payına Türkistan düşünce oğlu oranın kurak olduğunu düşünüp biraz üzüldü. Bunun üzerine Nuh Peygamber oğluna Yada Taşını verip, bir dua öğretti. Yafes, hangi vakit yağmura, kara ihtiyaç duyarsa o taş sayesinde yağdırabilecekti. Ve olağanüstü özellikleri olan Yada Taşı, çağlar boyunca Türk devletlerinin birliğinin ve saadetinin yegâne kaynağı oldu.''
Ziya Gökalp, bu sihirli taşa birçok yerde yat taşı da denildiğini, sonradan yeda taşı, ceda taşı, yada taşı adları verildiğini ve bu kelimenin Fransızca'ya jade şeklinde geçtiğini belirtiyor.
Yağmur taşını
yat diye isimlendiren Kaşgarlı Mahmud
divanü lugati't-türk'te: "Bir türlü kamlık (kâhinliktir). Belli başlı taşlarla yapılır. Böylelikle yağmur ve kar yağdırılır; rüzgâr estirilir. Bu, Türkler arasında tanınmış bir şeydir. Ben bunu Yağma ülkesinde gözümle gördüm. Orada bir yangın olmuştu, mevsim yaz idi; bu sürede kar yağdırıldı ve Ulu Tanrı'nın izniyle yangın söndürüldü." demektedir.
TDK sözlüğünde de ''birbirine sürtülünce yağmur yağacağına inanılan koyu yeşil renkli, genellikle yuvarlak, fındık büyüklüğünde bir taş, yağmur taşı'' olarak tanımlanıyor.
(bkz: yeşim taşı)
Ziya Gökalp yada taşının bir beze sarılıp ateşe atıldığında taşın da bezin de yanmayacağını bildirmiş. Doğal taşlara merak sardığım zaman taşın gerçek olup olmadığını anlamak için taşın üzerine saç teli dolayıp yakmamı ve eğer gerçek taşsa yanmayacağını söylemişlerdi. Benzer işler. Doğal taş meraklısı arkadaşlara küçük bir öneri olsun, denenebilir.