doğu ukrayna krizi

Öncelikle (#4133098) Tarihsel süreçte Ukrayna-Rusya ilişkileri -Ruslar ve Ukraynalılar ortak tarihsel geçmişe, kültüre ve dini inanca sahip benzer dili konuşan 2 millet. -Her iki ülke de Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya'nın atası sayılan Kiev Knezliği'nin (Kievskaya Rusya) kendilerine ait olduğunu iddia etmekte. (İsminden de anlaşılacağı üzere Rusya ve Ukrayna'nın ata olarak gördüğü bu devletin başkenti şu anda da Ukrayna'nın başkenti olan Kiev'dir) -Ukrayna 1922'de SSCB'ye katılmış 1991'de ise bağımsızlığını ilan edip ayrılmıştır. -1932-33 yıllarında Holodomor hadisesi yaşanmıştır. 1954 yılında Sovyet lideri Nikita Kruşçev, Kırım'ı Ukrayna'ya hediye etmiştir. O dönem zaten aynı çatı altında(SSCB) bulundukları için bu karar pek sorun olmamıştır. -Sovyetler birliğinin dağılmasından önce yapılan yapılan 'Sovyetler birliği referandumunda' Ukrayna halkı yüzde 70'le birliğin dağılmaması yönünde oy kullanmıştır. Her ne kadar yüksek bir oran olarak gözükse de referanduma katılan 9 Sovyet ülkesi arasındaki en düşük oran Ukrayna'dan çıkmıştır. -2004 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Batı yanlısı Viktor Yuşçenko galip geldi.(bu olaya Turuncu Devrim denmekte) Batı yanlısı adayın kazanması ile Rusya ile aralarında doğalgaz krizi patlak verdi ve Ukrayna normal fiyatının iki katına doğalgaz almak zorunda kaldı. -2010 seçimlerini bir önceki seçimleri kaybeden Rusya yanlısı Yanukoviç kazandı. Rus yanlısı liderin Karadeniz Filosu'nun Kırım'da bulunma süresini 2042 yılına kadar uzatan anlaşmaya imzalaması tepkilere yol açtı. -Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç'in Kasım 2013'te Ukrayna-AB Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı reddetmesi üzerine Kiev'de Yanukoviç iktidarına karşı protestolar başladı. Protestolar giderek tüm ülkeye yayıldı,100'den fazla insan hayatını kaybetti. Olayların ardından Yanukoviç ülkeyi terk etti ve Rusya'ya kaçtı, sonrasında ise Batı destekli muhalefet iktidara geldi. (bkz: euromaidan) -2014 yılında Rusya Kırım'ı ilhak etti.Rusya'nın büyük önem verdiği Karadeniz Filosu'nun, Batı'ya yakınlaşma riski bulunan Ukrayna'da(yani Kırım'da)kalması Rusya'yı kaygılandıran bir durumdu. Nüfusunun çoğunluğu Ruslardan oluşan Kırım 2014 yılında yapılan referandumla Rusya'ya bağlandı. Burda Rusya'nın birazdan bahsedeceğimiz irredentist politikalarını görüyoruz. (bkz: irredantelizm) *2014 yılına kadar Rusya ve Ukrayna arasında yaşananlar kısaca böyle, bu kısımları tam olarak anlamadan mevcut Doğu Ukrayna Krizini idrak etmemiz zor. Doğu Ukrayna Krizi -Yukarda euromaidan olaylarından bahsetmiştik bu protestolar sonrası ülkenin Rus yanlısı lideri görevden azledildi, parlamento hükümeti düşürdü ve Yanukoviç Rusya'ya kaçtı. Düşen hükümetin yerine Batı yanlısı muhalifler iktidara geldi. Bu sefer de Rus yanlısı ayrılıkçılar isyan başlattı. Daha çok Rus kökenlilerin yaşadığı ülkenin güney ve güneydoğusunda protestolar alevlendi. Bu bölgedeki ayrılıkçı diye nitelendirdiğimiz Rus kökenliler hükümet binalarını ele geçirdi daha sonrasında Luhansk ve Donetsk'de tek taraflı bağımsızlıklarını ilan ettiler. (bkz: luhansk) (bkz: donetsk) Donbass bölgesi(Luhansk ve Donetsk) gorsel 1 -Üstteki görselde görmüş olduğunuz bölge. Donbass bölgesi ya da Donetsk Havzası olarak geçiyor. Doğu Ukrayna Krizi ile birlikte büyük bölümünü ayrılıkçıların kontrol ettiği bölge. Bu bölgede 2014'den beri Rus ayrılıkçılar ve milis güçler ile Ukrayna ordusu arsında çatışmalar devam etmekte, 13 binden fazla insan hayatını kaybetmiş durumda. Bölgede Luhansk Halk Cumhuriyeti ve Donetsk Halk Cumhuriyeti adı altında iki de-facto devlet kurulmuş durumda. Bölgenin yoğun Rus kökenli vatandaş barındırması dışında şöyle de bir önemi var bu bölge Avrupa'nın en büyük 4. Kömür havzasına ev sahipliği yapmakta. Son birkaç güne kadar bölgedeki durum gorsel 2deki gibiydi. Rusya Cephesi Gelelim olayın Rusya cephesine Rusya'nın Donbass'ı tanıması ve Ukrayna'ya askeri harekat düzenlemesinin neden ve amaçlarına. 1) Nato ilerleyişini durdurmak. -Rusya doğal olarak sınırlarında Nato üyesi ya da Nato'ya üye olması gündemde olan ülke istemiyor. Nato üyesi devletler haritası gorsel 2) Donbass bölgesindeki Rus nüfus. -Burda bir kavram öne çıkıyor (bkz: irredantelizm) Ruslar bu bölgede yaşayan soydaşlarının haklarını güvence altına almak istiyor (ki birkaç gün önce Luhansk ve Donetsk cumhuriyetlerini resmen tanıdıklarını açıkladılar) Tabii daha çok burdaki Rus nüfusu bahane ediyorlar, tıpkı Kırım'daki gibi. Rusya bu bölgedeki ayrılıkçılara uzun süredir maddi(silah vb) yardımda bulunuyor. - Putin’in yapılacak operasyonu duyururken verdiği bir demeç. "Operasyonun amacı sekiz yıldır Kiev rejimi tarafından istismara, soykırıma maruz kalan insanları korumaktır. Rusya Federasyonu vatandaşlarına da dahil olmak üzere sivillere karşı çok sayıda kanlı suç işleyenleri adalete teslim etmenin yanı sıra Ukrayna'nın Nazizm'den ve militarizmden arındırılması için çaba göstereceğiz" 3) Kömür rezervleri. -Donbass bölgesi Avrupa'nın en büyük 4. kömür yataklarına ev sahipliği yapıyor. Görsel 2'de gördüğünüz gibi ayrılıkçılar Donbass'ın bir kısmını kontrol ediyor. Bugün başlayan Rus harekatı ile Donbass bölgesinin tamamı kısa sürede kontrol altına alınmış olacak(belki de siz bu entryi okurken Ruslar çoktan bölgenin kontrolünü sağlamış olacaklar) haliyle Ruslar da bu kömür madenlerini elegeçirmiş olacak. 4) Güdümlü bir Ukrayna hükümeti oluşturmak. -Yukarada üstünkörü bir şekilde Ukrayna'da son yıllar başa gelmiş iktidarları ve bu iktidarların kime(Rusya-Batı) daha yakın olduklarından bahsetmiştim. 2010 seçimlerinde Rus yanlısı,2014 ve 2019 seçimlerine ise yani son dönemde ise Batı yanlısı iktidarlar göreve geldi. Bu iktidarlarda haliyle Batı ve Nato üyesi ülkeler ile daha iyi ilişkiler içinde oldular. (Bu madde aslında 1. madde ile benzer ama ayrıyeten yazma ihtiyacı hissettim) Özellikle son dönemde Ukrayna'nın Nato'ya dahil edilmesi gündemde idi. Sınırlarında Nato üyesi ülke görmek istemeyen Ruslar, başlattıkları harekat ile muhtemelen başkente kadar ilerleyip Batı yanlısı mevcut iktidara son verip yerine Rus yanlısı yani güdümlü bir iktidar getirecekler. -Kısaca Rusların amaçları, kaygıları, istekleri bunlar. Bu gece itibariyle bir harekat başlattılar, Donbass bölgesindeki Ukrayna askeri mevzileri başta olmak üzere ülkenin en batısına kadar tüm kritik noktaları, havalimanlarını ve maalesef yer yer sivil yerleşim yerlerini vuruyorlar. Harekat muhtemelen 4. maddede belirttiğim gibi Rus yanlısı iktidarın oluşmasıyla son bulacak. Amerika ve Batı cephesi, yaptırımlar -Uzun zamandır Ukrayna'nın garantörlüğüne soyunan ABD Ukrayna'ya asker yollamayacağını ama maddi(silah mühimmat) destek vereceğini açıkladı. ABD, savaşı körükleyici hamleleri ile AB'nin kucağına Rus bombasını bırakmış durumda. Savaşı çağırma nedenlerinden biri ABD'den ayrı bir birlik oluşturmak isteyen AB'yi tamamen kendilerine mahkum etmek. Bildiğiniz gibi Avrupalı büyük devletler bir süredir ''Avrupa Birliği ordusu'' kurmak amacındalar. Böyle bir ordu kurarak ABD'ye olan ihtiyaçlarını azaltmak istiyorlar. ABD ise elbette böyle bir fikre karşı ve AB'nin kanatları altında kalmalarını istiyor. Başka bir nedense Rusya ekonomisini zora sokacak ekonomik yaptırımlar uygulamak için bir gerekçe oluşturmak. ABD Ukrayna'ya maddi yardım yapmak dışında Rusya'ya da sert ekonomik yaptırımlarda bulunacağını açıkladı. (#4330020)(ne kadar etkili olacağını göreceğiz) -AB doğalgaz ihtiyacının %38'ini Rus gazından karşılıyor içinde bulunduğumuz durumun bir enerji krizine yol açacağı zaten aşikar. Ki Almanya birkaç gün önce Kuzey Akım 2 boru hattı projesini askıya aldığını açıkladı. (#4328774) İngiltere'de bazı yaptırımlarda bulunacağını açıkladı. (#4329991) Türkiye, Nato, Montrö -Türkiye'nin yapması gereken aslında çok açık, sonuna kadar tarafsız kalmak ve en az hasarla bu krizi atlatmak. Türkiye 1952'den beri Nato üyesi ve son dönemde de Rusya'nın önemli müttefiklerinden biri. Türkiye sahip olduğu boğazlar nedeniyle iki taraftan da baskıya ve yaptırımlara maruz kalabilecek ülke. Nato yani ABD, Ruslara müdahale etmek için bizden boğazları savaş gemilerine açmamızı isteyebilir. Boğazları Nato gemilerine açmamız için bize baskı yapabilir. İşte bunun tam tersi olarak da Rusya bizden boğazları ABD gemilerine kapatmamızı ya da kendi gemilerine açmamızı isteyebilir. Yani iki devin arasındayız. O yüzdendir ki Ukrayna'daki bu savaş taraflardan sonra en çok bizi etkileyecek görünüyor. Montrö'ye uymak ve ne olursa olsun savunmaktan başka çaremiz yok. Boğazları ABD'ye açmazsak zaten mükemmel olan ekonomimiz(!) uygulanacak yaptırımlarla daha da mükemmel bir hale gelebilir. -Diğer yandan Rus yaptırımları da sırtımıza ağır sonuçlar yükleyebilir. Örneğin Türkiye doğalgaz ihtiyacının %55 kadarını Rusya'dan karşılıyor yaşayacağımız bir diplomatik sorunla bu gazı daha maliyetli şekilde almak ve yahutta hiç alamamak durumunda kalabiliriz. Yine örneğin Rusya Türkiye'ye yapılacak turizm ziyaretlerini yasaklayabilir ya da kısıtlayabilir. Bu ve bunun gibi tonlarca örnek verilebilir. Türkiye'nin yapması gereken kısaca Atatürk'ün ve Cumhuriyetin bize bıraktığı Montrö'yü doğru bir şekilde uygulamak ve ikinci dünya savaşındaki gibi tarafsız kalmayı başarabilmek. Bu ikisini sağlayamadığımız takdirde bizi daha kötü günler bekliyor. -Ek olarak bildiğiniz gibi Ukrayna ile silah ticaretimiz ve ortaklığımız var. gorselde gördüğünüz şehirde Bayraktar Akıncı Tiha ve Atak-2 helikopterlerinin motorları üretilmekte Donbass bölgesinden harekat başlatan Ruslar bu şehri de ele geçirirse burdaki üretim de sekteye uğrayabilir. (Not: Bu bölüme eklemelerim olacak.) *Genel olarak Rusya-Ukrayna ilişkilerinin geçmişi, Ukrayna'daki siyasi değişimler, Rusya ve ABD kanadının istek ve amçaları ve Türkiye'nin bu krizdeki önemi ve sonraki süreçte yaşayabileceklerini özetlemeye çalıştım. Entrye eklemeler olacak, tüm dünyayı ilgilendiren önemli bir mesele, birkaç paragrafla her boyıtunu ele almamız imkansız ve daha yazmak istediğim çok şey var. Kullandığım kaynakları daha sonra ekleyeceğim, yazım yanlışları da daha sonra düzeltilecek. Entryi buraya kadar okuyan o kıymetli 3 kişiye selamlar :) *Unutmadan şuna da dikkat edelim (#4329780) -Yurtta sulh, cihanda sulh.-Mustafa Kemal Atatürk