toplum için yapılmaya başladığında eğitime dönüşür, işe dönüşür, girişime dönüşür, kurumlar eline düşer, böyle düşer de düşer. 'için' kelimesini burada sanatı toplumsal tarafından ayırt etmenin yanlış olduğunu hatırlatıcı bir rolü olduğundan önemli buluyorum. biraz sanat tarihi bilgisi ile ne demek istediğimin anlaşıldığını düşünüyorum. örnek; 'toplum mezarlığı bireylerle doludur'
ortaya çıkış şekli, kaynağı bir yana taşıdığı amaç (ideoloji, düşünce değil bizzat amaç) bakımından: bir de toplum için diyen 'sanatçı'larda de en belirgin özellik sanatçının içinde bulunduğu toplumun noksanlarını farkedip ideal olan -kendisinin de baş verebileceği bir bahçedir bu- toplumu üretme, biçimlendirme çabasına dönüşür, bu çaba da sonuçsuzdur ama toplum görür bu çabayı ve emeğinin hakkı olarak ona sanatçı ünvanı vererek onu arasına kabul eder ya da onun varlığına kanaat getirir.
sanat toplum için olmaz. toplum ani'den değildir yavaş yavaş değişir; sanatın keskin, özgün çizgileri olabilir. sanat normatif değildir; yıkıcıdır, gerekleri disiplinler konuşur. normatif, şeye yöneliktir; sanat şeyden ötedir, ötürüdür. sanat, için'den değil belki yüzünden'den hareket ile meydana getirilelebilir.
elbette sanata sığdırılmış normatif bir milyar milyon örnek gösterebilirsiniz, ben de bunları sanatı eleştirmek için ona örnek olarak gösterebilirim