açılımı
corona virus disease-19'dur. corona, kelime anlamı itibarıyla “taç” anlamına gelir. virüsün adı yüzeylerindeki taca benzeyen sivri uçlu protein çıkıntılarından gelmektedir.
buyrunuz resmi elektron mikroskobunda görüntülendiğinde çapı yaklaşık 100 nanometre olarak ölçülmüştür.
başlıca belirtileri öksürük, baş ağrısı, yüksek ateş, balgam üretimi, nefes darlığı, iştah eksikliği, bitkinlik veya kas ağrısıdır. daha düşük sıklıkta gözlemlenen belirtiler ise koku duyusu kaybı, ishal, kanlı tükürüktür. ağır vakalarda uyanmada güçlük ve buna bağlı olarak kafa karışıklığı, böbrek yetmezliği, sürekli göğüs ağrısı gibi belirtiler gözlemlenmiştir.
vücuda giriş yani bulaş yolları hapşırık, öksürük gibi çıkan damlacıklarla yayılması ve gözden, burundan veya ağızdan bulaşıcı olması olarak tespit edilmiştir. kapalı alanlarda bulunan havalandırma sistemleri, virüsün yayılması için etken olabilir. ayrıca virüs pek çok yüzeyde saatlerce hayatta kalabilir. bu da yayılması açısından önemli bir tehdittir.
şu ana dek ağız, tükürük bezleri, özofagus, akciğer, mide, ince bağırsak ve rektumda
sars-cov-2 bulgusu tespit edilmiştir.
şu anda onaylanmış bir tedavi bulunmamaktadır. tedavi destekleyici ve semptomatiktir. aşı çalışmaları hızla devam etmektedir.
şimdi bazı soruları cevaplandıralım:
ilk vaka nerede tespit edildi?
ilk vaka aralık 2019’da çin’in
wuhan kentinde gözlemlenmiştir. sars gibi covid-19’un da çin’de yer alan canlı hayvan pazarından çıktığı tahmin edilmektedir.
neden virüsün konak hayvanı “yarasa” olarak tahmin ediliyor?
yarasalar virüslerin onlara bir zararı olmadığı için vücutlarında pek çok virüsle doludurlar. bilim insanları çin’deki mağaralardan yarasa örnekleri yakalayıp virüs taraması yapmış ve insanlara en kolayca bulaşabilecek olan virüsleri kayıt altına almışlardır. yarasalarda koronavirüs de dahil olmak üzere birçok virüs bulunmuştur.
birkaç sene önce “ratg13” adını verdikleri bir virüs keşfettiler. bilim insanları covid-19’un genom dizilemesini yaptığında %96’sının bu yarasa virüsüyle birebir aynı olduğunu keşfetti. ancak deniz ürünleri satılan wuhan pazarında yarasa satılmıyordu. bu nedenle virüsü insanlara iletilmesinde henüz tanımlanmamış başka bir hayvanın (bazı kaynaklarda bu hayvanın pangolin olabileceği savunuluyor) bir tür ara taşıyıcı olduğu kanısına varıldı. bilim insanları bu yarasa virüsünün insanlara bulaşabilen bir virüse evrildiğine inanıyor.