osmanlı’dan ne zaman bahsedilse, söz dönüp dolaşır akıncılara gelir; osmanlı ordusunun bu seçkin askeri gücü osmanlı devletinin kuruluşundan,16.y.y.ın sonlarına kadar rumeli ve avrupa’daki fetihlerde çok büyük rol oynamış,bir uç beyliğinin kısa sürede devlet,sonrasında bir imparatorluk hâline gelmesinde büyük katkıları olmuştur.osmanlı’nın ilk yıllarında sınır boylarında gaza amacıyla saldırılar düzenleyen "gaziler" zamanla akıncılara dönüştü. akıncılığın temelinin osman gazi döneminde, köse mihal tarafından atıldığı söylenir. ilk zamanlar akıncı beylerinin çoğu, osman gazinin yoldaşları olan kumandanların çocuklarıydı. orhan gazi zamanında daimî piyade ve süvari askerlerinin teşkiline kadar savaşlarda hep akıncılar yer almıştır . akıncılığın bir ocak şeklinde kurulmasında orhan gazi döneminde gazi evrenos beyin büyük emeği olmuştur. gazi evrenos bey 129 yaşına dek yaşamış ve dört osmanlı padişahına hizmet etmişti.1396 yılında 108 yaşındayken niğbolu savaşına,eflak seferlerine katılmış,at üstünde kılıç sallamış efsane bir akıncı beyiydi.zamanla akıncılık bir sistem hâlini almış ve osmanlı imparatorluğu’nun özellikle avrupa’daki fetihlerinde büyük öneme sahip olmuştur.
akıncılar, merkezi bir tarzda idare olunmayıp, rumeli’nde sınır boylarında ocaklar halinde teşkilatlanırlardı. akıncı beylerini padişah tayin ederdi. her mıntıkanın akıncı beyi ayrıydı ve mensubu oldukları sülale isimleriyle anılırlardı.beylik babadan oğula geçerdi. akıncı beylerinin yetkileri çok genişti, istediklerini ocağa alır istemediklerini de ocaktan çıkarabilirlerdi. payitaht bu işlere hiç karışmazdı. çok güvenilen akıncı beyleri büyük yetkilere sahipti ve emirleri doğrudan doğruya padişahtan alırdı.
akıncılık yalnızca türklere has askeri bir sınıftı .en meşhur akıncı aileleri mihaloğlu, evrenosoğlu, turhanoğlu ve malkoçoğlu aileleriydi. akıncı olabilmenin en önemli şartı, türk olmaktı. devşirmelerden hatta arnavut ve boşnak gibi müslüman toplumlardan bile akıncı alınmazdı .
bir akıncı beyi için en önemli başarı unsuru tuna nehri karşısına gazâ amacıyla kaç defa gitmiş olmaktı ve şöhreti tuna'yı kaç kez geçtiğine bağlıydı. bu konuda en önemli isim ise mihaloğlu ali bey'dir. tuna'yı tam 330 kez geçmiş ve akıncılık tarihinde efsane olmuştur.
akıncı birlikleri şu şekilde tanzim edilmişlerdi: on akıncıya onbaşı, yüz akıncıya subaşı, bin akıncıya da binbaşı kumanda ederdi. bu kumanda zincirini, bütün kuvvetlerin başında olan "akıncı beyi" tamamlardı.
akıncı eri, yüzlerce defa canını ortaya koyduğu için, diğer birçok ocağın subayından imtiyazlıydı. akıncılar içerisinde fedai, dalkılıç, serdengeçti, deli, azap, gönüllü, beşli gibi gruplar vardı. akıncıların en yiğitleri ‘dalkılıç’ ve ‘serdengeçti’ adı ile anılanlardı. bunlar akıncıların fedai kısımlarıydı. bu fedailerin düşman içine dalmak ve sarılmış bulunan bir kaleye girmek gibi çok zor görevleri vardı ve görevden geri dönme ihtimâlleri çok azdı. bu gruplar içerisinde en ilginci ise ‘deli’ adı verilendir. düşmanı görünce âdeta deliye dönen bu grubun mensuplarını kimse durduramazdı. ordu ile sefere iştirak ettiklerinde, savaşın en ön safında yer alır ve düşmana ilk onlar saldırırdı. bu gruptan olanlar bazen hiçbir silâh kullanmaz, sadece kendilerini savunmak için yanlarında bulundurdukları kalkanlarla düşmanın içerisine dalar, mermere vurarak sertleştirdikleri o koca elleriyle düşmanın yüzünde şimşekler çaktırırlardı. kat kat nasır bağlamış bu eller, düşman için kılıçtan daha tesirli bir silâh olurdu. başlarındaki kumandanlarına delibaşı denirdi. deli süvarisi olmak isteyen, cesaretiyle kendini ispatlamak zorundaydı.kurt, sırtlan, pars gibi vahşi hayvan derilerinden yapılmış elbiseler giyen deliler,görünüşleriyle de düşman ordusunda korku ve panik yaratırdı.
düşman topraklarına girdiklerinde küçük gruplara ayrılarak dağılırlarken birbirlerine; "kızılelma'da buluşuruz" diyerek ayrılırlardı.parolaları ise, “yazılan gelir başa”ydı. yazılan mademki başa gelecekti, ölümden korkmak niyeydi? bu nedenle bu yiğitler gözlerini budaktan sakınmaz, her yerde şehadeti ararlardı.
kaynak:
cavit pancar youtube kanalı