türkizm, pan-türkizm, tüm türk halklarının kültürel ve politik birliğini amaçlayan; 1880 lerde osmanlı imparatorluğu'nda ve o zamanlar rusya imparatorluğu'nun bir parçası olan azerbaycan'da yaşayan türk aydınları arasında ortaya çıkan bir harekettir.
rusya'da yaşanan 1905 devrimi'nden önceki günlerde azeri ve tatar aydınlar tarafından ortaya atılmış, 1908'de 2. meşrutiyet'in ilanından sonra
osmanlı imparatorluğu'nda geniş yankı bulmuştur.
ittihat ve terakki yönetimi içinde
ziya gökalp'in başını çektiği turancı görüşler egemen olmuştur. devrik osmanlı komutanı
enver paşa, 1918-1922'de, karışıklık içinde olan rusya'da
turan fikrini canlandırmaya çalışırken öldürülmüştür.
(bkz: kırımlı ismail gaspıralı )
(bkz: hüseyinzade ali )
(bkz: yusuf akçura)
(bkz: zeki velidi)
(bkz: ahmet ağaoğlu)
(bkz: sadri maksudi)
(bkz: hüseyin nihal atsız)
(bkz: reha oğuz türkkan)
(bkz: fethi tevetoğlu)
(bkz: orhan seyfi orhon)
(bkz: hüseyin hüsnü emir erkilet)
(bkz: mehmet fuad köprülü)
(bkz: munis tekinalp)