temelinde doğa, doğa olayları ve elementler olan evrenin en eski inanç sistemi. günümüzdeki inançların ve dinlerin temelini oluşturur. son yüzyılda insanların hatırı sayılır bir bölümü bu en eski inanca dönerek doğayı dinlemeye ondan işaret almaya ve bunun üzerine çalışmaya başlamıştır. kadim bilgeliğin temel taşıdır. iyi veya kötü yönde kendini geliştirecek olan her türlü cadı öncelikle pagan eğitimi alır. çünkü doğanın verdiği enerjiyi kontrol etmek her şeyden önce gelir. okuduğum inançlar ve dinler arasındaki en naif en iyilik dolu inançtır. eşitlikçidir eril ve dişil olarak bilinen tanrı ve tanrıça kavramları vardır. alıntılara geniş yer verilerek sade bir dille öğrenmek isteyenler için erdem altunay'ın paganizm 1 ve 2 sini önerebilirim.