allah, bütün yaratıklarını bilir, başlarına neler geleceğini de bilir. bize verdiği bu malzemeyle neler yapacağımızı da bilir. ve netice itibariyle bizim
cennete mi veya
cehenneme mi gideceğimizi de bilir
allah her insanı temiz bir fıtrat üzere özünde iyi olarak yaratmıştır. her insanda iyiliğe olduğu gibi kötülüğe de meyil vardır. i̇nsanın sorumluluğu, bunlardan hangisine ağırlık verdiğiyle ilgilidir. allah her insanı potansiyel bir
ebubekir olarak yarattığı gibi, potansiyel bir
ebucehil olarak da yaratmıştır. peygamberler istisna tutulursa genel olarak bu böyledir.
çünkü allah âdildir, zulmetmez.
kaderin esas anlamı allah’ın, olmuş olacak her şeyi bilmesi demektir. dikkat edersek bu bilgi, insan iradesini yok saymıyor. bilmek ayrı, yapmak ayrıdır.
buradaki ince nokta : allah bildiği için biz bir şeyler yapmıyoruz; biz ne yapacaksak, allah onu biliyor. zaten allah’ın geleceği bilmemesi düşünülemez