(bkz: çanakkale) marmara ve ege denizlerini birleştiren boğaz’daki şehir ve kasabaların en büyüğü ve il merkezidir. boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur. burada denizini şekli tıpkı bir çanağı andırır. boğazın en dar yerinde fatih sultan mehmet döneminde rumeli yakasında sestos dolaylarında kilitbahir, anadolu yakasında abydos dolaylarında sultaniye (kale-i sultaniye) ya da çanak kalesi adı ile anılan kaleler yaptırılmıştır. bugünkü çanakkale ilinin adı anadolu yakasındaki çanak kalesinden gelmektedir.