ksenophanes

sokrates öncesi düşünürlerden bir tanesi olan ksenofanes kolophonlu'dur (şimdiki izmir-değirmendere). geleneklere, dolayısıyla da yunan sporcularının yüceltilmesine, kehanetlere ve özellikle de halkının insan biçimli çoktanrıcılık anlayışına karşı çıkmıştır. mö 570-480. ''bir tanrı vardır; bu, tanrılar ve insanların en ulusudur; ne biçimi, ne de düşünmesi bakımından ölümlülere benzer; bu tek tanrı baştan aşağı işitmedir, baştan aşağı düşünmedir; her şeyi düşünceleriyle hiç zahmetsiz yönetir.'' ''trakyalılar (tanrı) mavi gözlü ve sarışındır der, halbuki ineklerin, atların elleri olsa da çizebilselerdi... o zaman atlar at gibi çizeceklerdi tanrılarını, inekler inek gibi.''

insanlık tarihinde mitlerin insan düşüncesinden başka bir şey olmadığını dile getiren ilk filozoflardandır; "insanlar, tanrıları kendilerine bakarak yarattı"

2500 yıl önce yaşamış i̇zmirli bir halk ozanı. geleneklere, yunan sporcularının yüceltilmesine, kehanetlere ve özellikle de halkının insan biçimli çoktanrıcılık anlayışına karşı çıkan bir ozan. tanrılara saygı beslemek gerektiğine inanır. tanrıların nasıl hırsızlık ettiklerini, birbirlerini nasıl aldattıklarını anlatıyor diyerek homeros’u ve hesiodos'u aşağılamıştır. ksenophanes’e göre tanrı tekdir. fizik olarak ve akılca ölümlü insanlara benzemez. her şeyi görür, işitir. "eğer öküzlerin, atların ve aslanların elleri olsaydı ve onlar elleriyle insanlar gibi resim yapmasını ve sanat eserleri meydana getirmesini bilselerdi, atlar tanrıların biçimlerini atlarınkine, öküzler öküzlerinkine benzer çizerlerdi ve onların her birine de kendi türlerine uygun bedenler verirlerdi. habeşler tanrıların kara ve basık burunlu, trakyalılar ise mavi gözlü ve kızıl saçlı olduklarını söylerler.." aslında ksenophanes’in övdüğü yeni bir tanrıdır. bu tanrı doğa gibi başlangıçsız ve sonsuz, uzay gibi uçsuz bucaksızdır. tanrı demek, tüm doğa tüm evren demektir. ona göre ‘tanrılar insanlara her şeyi başlangıçtan itibaren vermemişlerdir. i̇nsanlar araştırarak zamanla en iyiyi bulmuşlardır. tanrılardan hakikati ve de yeryüzündeki her şeyi öğrenen olmadı asla ve olmayacaktır da. çünkü insan bir kez doğruyu tam tuttursa bile yine de öyle olduğunu bilmeyecektir.’ ksenophanes kibirli soylulardan ve zenginlerden nefret ederdi. onlar da onu sevmezlerdi. zamanla bir dağ başında yanlız yaşamaya başladı. toprağını mö 540 yılında anadoluyu işgal eden persler, atalarının inancını da aklı işgal etti. (alıntı)