osmanlı'dan nezaket örnekleri

kapıların üstünde biri kalın biri ince iki tokmak bulunurdu. gelen bayansa kapıyı ince tokmakla vururdu. evin hanımı kapıyı ev haliyle bile rahatça açardı. erkekse, kalın tokmakla kapıya vururdu. evin hanımı kapıyı ya örtünüp açar, ya da evdeki bir bey ( kocası, oğlu vs. ) açardı.

peygamber efendimiz (s.a.v.) ‘ in 63 yaşında vefat etmiş olmasından dolayı, 63 yaşını geçmiş dedelerimiz yaşları sorulduğunda “haddi aştık” derlerdi. cuma namazına esnaf (ki kuyumcular da dahil) kapıya kilit vurmadan giderlerdi.

diş kirası. evinize yemeğe gelen kişiye evinizden uğurlarken verilen hediye, para.

eve gelen misafir için kahvenin yanında su da getirilirdi. eğer misafir tok ise önce kahveyi içer, açsa suyu içerdi. buna göre ya yemek sofrası hazırlanır veya meyve ikram edilirdi.

merdivenlerden çıkarken önden kadın arkadan eşi çıkarmış, kimse vücut hatlarını görmesin diye, merdivenlerden inerkende önden erkekler inermiş paçasına basar düşer birşey olursa üstüme düşsün birşey olmasın diye..

evlenme çağına gelmiş genç erkekler, konuştukları veya gözlerini kaydırdıkları hanımlarla buluşmaya gidince hediye olarak “ayna” alırdı. bunun anlamı ise; “sana senden daha güzel verebilecek bir hediye yok.” demekti.

Eğer bir evin camında sarı çiçek varsa benim evimde hasta var, ey satıcılar veya sokaktan geçenler sakın yüksek sesle bağırıp rahatsız etmeyesiniz demekti. Eğer bir evin camında kırmızı çiçek varsa bu evde evlilik çağında bir kız vardır. Sokaktan geçen gençler konuşmalarınıza dikkat edin ölçüsüz laflar kullanarak bu hanımefendiyi mahcup etmeyesiniz anlamına geliyordu.

Osmanlıda kapı tokmakları çift halkadan oluşmaktaydı. Bunlardan, aslan başı motifli ve büyük olanı kalın, çiçek motifli ve küçük olanı da ince ses çıkartırdı. Eğer eve bir erkek misafir gelmiş ise, kalın sesli tokmağı tıklatır, içerdeki ev sahibi gelenin beyefendi olduğunu anlar, kapıyı evin beyi açar, bey yoksa mahremiyete uygun olarak kapı açılırdı. İnce sesli tokmağın sesi duyulmuş ise, gelenin bir hanım olduğu anlaşılır, kapıyı evin hanımı açardı.

kaynak belirtememekle birlikte: benim için en güzel nezaket örneği; kasapların hayvanlarla uğraşırken insani duyguları körelmesin diye 6 ay bahçıvanlık, 6 ay kasaplık yapması ve mesleklerini dönüşümlü olarak icra etmeleridir.

Zimem ( veresiye defteri)'nden rasgele birisini seçip o kişinin borçlarını kapatırlarmış

eskiden eve misafir geldiği zaman ev sahibi onların ayakkabılarının burunlarını dışarıya doğru değil de içeriye doğru baktırırmış. böyle yapmakla “biz sizin misafirliğinizden çok hoşnut kaldık, evimizi yeniden şereflendirmenizi bekleriz” demek isterlermiş.

Eve gelen misafire türk kahvesinin yanında su ikram etmek. Şöyledir ki, misafir suyu önce alırsa karnı aç demekmiş, hemen sofra kurulur yemek ikram edilirmiş. Bunun neresi nezaket diyenler olacaktır. Benim yorumum da şu; misafire aç mısın diye sorabilirsiniz lâkin cevap her zaman doğruyu yansıtmaya bilir. Şahsen böyle ufak detayların hastasıyım