Ana görevi üzerinde bulunduğu top yahut makineli silahlarla düşmana saldırmak olan; zırlı ve paletli araçlara tank denir. Anavatanı olan İngiltere'de, geliştirilmesi sırasında ifşa olmaması için, tank(bildiğiniz su tankı) denilmiş öyle de kalmıştır. Aslında ilk düşünülen isim, kara gemisidir.
1. Dünya savaşına kadar cephelerin parlayan yıldızı Topçu birlikleriydi. Lakin... Korunaklar ve siper savaşları yani durağan savaş; hareketli ve ateş gücü yüksek araçların varlığını zorunlu kıldı. Çünkü bu topların etki menzili sınırlıydı ve neredeyse sabitti.
İlk başarılı örnekleri İngiltere, Fransa ve ABD ordusunda hizmete girse ve farklı örnekleri üretilse de; ilk zamanlar tank doktrinleri tam oluşamadığından ötürü, tanklar bağımsız birlikler olarak değil de, piyadeye destek silahları olarak kullanılmaya başlanmıştı. İlk kullanım yeri de, yine yanlış hatırlamıyorsam,
somme muharebesiydi.
Belirtmeden edemeyeceğim; ingiliz halkının fedakarlıklarıyla üretilen Mark serisi tanklarının namlusu, savaştan sonra da halkına dönmüştür.
Tank doktrinlerinden kabaca bahsetmem gerekirse,
Heinz Guderian'a göre (ki kendisi modern tank doktrinlerinin babasıdır.) tanklar için önemli olan üç husus vardı. 1) Ateş Gücü, 2) Zırh yani beka 3) Hız
Her ne kadar farklı sınıflarda farklı tanklar üretiliyor olsa da, bir tankı başarılı yapan şey, bu üç olgunun mükemmel derecede bir araya gelmesinde saklıydı. Ve evet, ilk başarılı tank tasarımlarını da
Heinz Guderian yapmıştı. Aynı zamanda da tankların en başarılı kullanımının doktrinini de yine kendisidir.
(bkz: blitzkrieg) Bu doktrinden kısaca bahsetmem gerekirse;
Guderian'a göre tanklar, piyadelere bağlantılı değil de, ayrı olarak kullanılmalıydı. Çünkü piyade her zeminde hareket edebilse de tanklar edemezdi. Mesela; tankların yumuşak, orta, sert ve bataklıklarla kaplı bir arazide düz bir hat şeklinde piyadeyle birlikte ilerlemesi tam bir cinayetti. Bunun yerine tanklar sert zeminden ilerlemeliydi. Bu tankların tam kapasite ile kullanılması için şarttı.
Ve evet, dünyada ilk defa tank ve mobilize piyade tümenlerini kuran ordu da Alman Ordusudur.
Emekleme dönemi biraz uzun süren tankların altın zamanları 2. Dünya Savaşıdır. 2. Dünya Savaşında, Alman Ağır Sanayisi ve Mühendisliği Tanklara son şekini vermişti. Zırh, Beka ve Ateş gücü olarak düşmanlarından kat kat donanımlı olan alman tankları, savaşın sonuna kadar korkulan araçlar olmayı sürdürmüştür.
Tiger 1 Panzerkampfwagen 5 Panter Panzerkampfwagen 4
Günümüzde tanklar kabaca 25 ile 65 ton arasında bir ağırlığa sahiptir.
Peki... Bu heybetli ve korkutucu araçların hiç mi olumsuz tarafları yok?
Var.
Bu dev araçları kullanabilmeniz için; hava üstünlüğü sağlamış yahut hava savunması yapabiliyor olmanız lazım. Yoksa bu hedefleri düşman uçakları keklik gibi avlar.
Günümüz modern tanklarının; çağın gerektirdiği biçimde uygulanmış aktif ve pasif koruma sistemleri ile harbe hazırlık oranı oldukça yükseltilmiştir. Bu sistemlere de kısaca değinmem gerekirse; aktif koruma sistemleri, tankların dışına asılmış patlayıcı sandviçlerinden oluşmakta. Tankın dışına asılan bloklar, herhangi bir RPG ve tanksavar mermi saldırıları ile infilak edip, mühimmatın enerjisini büyük oranda absorbe etmektedir. Aktif savunma sistemleri ise ikiye ayrılmakta;radar ve el bombası şeklinde, kapsül gibi tankın dışına monte edilen tüplü sistemler ve tank tepesine konulan mini radar ve mini füze fırlatıcılı sistemler...
Kapsül olanlar, gelen mühimmatı tespit edip patlayarak, şarapnel etkisi ile mühimmatı tanka ulaşmadan patlatmakta. Mini füze fırlatıcı olanlarda da tepe radarı gelen mühimmatı tespit edip, ona karşı minik bir füze ateşliyor.
Gayrinizami harp'in ve çeşitli savaş aletlerinin gelişimi ile tankların devrinin kapandığı söylense de, o iş pek öyle değil. Muhtemelen onlarca yıl boyunca tanklar ve zırhlı araçlar savaş sahalarının vazgeçilmez araçları olmaya devam edecekler.
Son olarak... Tankların dünya üzerindeki en deneyimli üreticisi de tabii ki almanlar...
Leopard 2 serisi tanklar şu an dünyanın en iyi tankı olarak gösterilmekte.
Edit: Her ne kadar onlarca tank doktrini olsa da, belli başlı olanları da güncelleyeceğim.
(bkz: rus tank doktrini)
(bkz: ingiliz tank doktrini)
(bkz: kıta tank doktrini)
(bkz: israil tank doktrini)