-Kazakistan'nın kuruluşundan beri en etkin lideri Nursultan Nazarbayev 28 yıl sürdürdüğü devlet başkanlığı görevinden 2019 yılında kendi isteği ile ayrıldı. Nursultan Nazarbayev halkının büyük çoğunluğu tarafından Kazak Türklerinin atası, kahramanı bir kısmı içinse bir diktatör. Kendisine muhalif olan kesim, Nazarbayev'i ve aile üyelerini yolsuzluk yapmakla ve Rus yanlısı olmakla suçlamakta.
-Kazakistan kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev'in aday olduğu son seçimlerde aldığı oy oranları şöyle: 2005 seçimleri yüzde 91, 2011 seçimleri yüzde 95, 2015 seçimleri yüzde 97. 2005 seçimlerinde halkın sandığa gitme oranı yüzde 77, 2011 seçimlerinde yüzde 90 ve 2015 seçimlerinde yüzde 100. Bu seçimlerde şöyle enteresan bir nokta var kendisini yolsuzluk ve Sovyet güdümünde olmakla suçlayan bir kesim var demiştik seçim sonuçlarından ziyade seçime katılım yani sandığa gitme oranına bakarsak ya seçimler şaibeli şekilde sonuçlanıyor ya da kendisine muhalif olan bu kesim çok çok küçük bir azınlık.
-2019 yılında ülkenin en büyük ikinci kenti ve başkenti olan Astana'ya "Nur Sultan ismi veriliyor.1994 yılında ülkenin güneydoğusunda bulunan ve başkenti olan Almatı Astana'ya(bugünkü Nur Sultan) taşınıyor bunun sebebi de nüfusun güney bölgesine yığılmasını önlemek ve Rusların yoğunlukta yaşadığı ve halen hak iddia etmekte olduğu bu bölgeyi Türkleştirmek.
Ülkenin etnik yapısına baktığımız zaman ise yüzde 70 kadar Kazak, yüzde 20 kadar Rus geri kalan kısmı ise Özbek, Uygur ve Ukrayalılardan oluşmakta.
**istatistiki veriler wikipea'dan alınmıştır**
-28 yıllık Nazarbayev iktidarında Kazakistan, Rusya ve Çin'den sonra bulunduğu coğrafyadaki en etkili ülkelerden biri haline geliyor. Halkın yüksek oranda güvendiği bir lider, zengin yeraltı kaynakları ve her geçen gün daha iyi seviyeye gelen kişi başına düşen milli gelir...
-2019 yılında Nursultan Nazarbayev devlet başkanlığından istifa edince yerine vekaleten hali hazırda Kazakistan Senatosu Başkanı olan Kasım Cömert Tokayev geçti. Tahmin edebileceğiniz üzere Nazarbayev'e yakın bir isim. Tokayev, erken seçime gitti ve 9 Haziran 2019'da yapılan ve 7 adayın katıldığı seçimde yüzde 70.76'lık bir oranla Devlet Başkanı seçildi. En yakın rakibi ise yüzde 16 oy aldı.
-Kazakistan'da 2017'den sonra yapılan anayasa değişikliği ile uygulanmakta olan başkanlık sisteminde bazı değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikler çerçevesinde parlamentonun ve Başbakan'ın yetkilerinin arttırıldığı yarı başkanlık sistemine geçildi. Daha sonrasında ise yeni seçilen Başkan Tokayev barışçıl protestolara izin veren kanunu getirdi bunun yanında yolsuzluk ve ülkede 2014 yılında beri etkisini arttıran yoksulluk konusunda da bazı düzenlemeler yapılacağı sözü verildi.
-Ülkede son birkaç gündür yaşanan ve hükümeti istifaya götüren protestolara gelecek olursak. Halkı sokaklara döken karar akaryakıt fiyatlarına yapılan yüksek zam oldu. Ülkenin güneybatısında başlayan eylemler-ki bu bölge yeraltı kaynaklarının en yoğun olduğu halkın ise yoksullukla başının dertte oldu muhalif kesimin yaşadığı bölge-ülke geneline yayıldı. Her ne kadar yapılan akaryakıt zammı geri alınsada eylemler hala devam etmekte. Halkın sokağa çıkması ile geri alınan akaryakıt zammı sonrası göstericilerin talepleri bitmiş değil. Şu anda göstericilerin talepleri arasında halka daha çok yardım yapılmasından tutun da emeklilik yaşının daha erkene çekilmesine, 1993 anayasasına geri dönülmesine kadar birçok talep bulunuyor. Tokayev yaşanan olaylara karşı hükümetin istifasını onayladı, 180 gün boyunca zam yapmama kararı aldı ve bazı bölgelerde ohal ilan edildi.
-Normal şartlarda atılan adımlar sonrası gösterilerin yavaş yavaş son bulması gerekirken protestolar şiddetlenerek devam etmekte bunda etkili olan da az önce bahsettiğim halkın başka taleplerinin de olması ve protesto haklarını kullanma isteği olabilir. Halk akaryakıt konusunda hükümete bu kadar hızlı geri adım attırınca diğer isteklerini de kabul ettirmek için gösterilere devam ediyor olabilir.
-Gösterilerin atılan geri adımlara rağmen hala devam etmesi bir dış müdahale olabilir mi sorusunu akla getiriyor -gene mi dış minnaklar- Olayları Rusların desteklediği görüşüne bakacak olursak. Her ne kadar Rus etkisinde olduğu bir gerçek olsa da Kazakistan son dönemlerde ülkedeki Rus etkisini kırmaya yönelik bazı adımlar atıyor, örneğin resmi kurum adlarında ve tabelalarda yalnızca Kazakça kullanılmaya başlanması ve Türk Devletler Teşkilatını daha etkin hale getirme çabaları gibi. Rusların ise özellikle ülkenin kuzeyinde yaşayan Rus kökenli vatandaşları da bahane ederek bu bölgeyi özerk olarak Rusya'ya katma hedefi mevcut, bundan dolayı da ülkedeki çatışma ve kaos ortamı ile buna zemin hazırladığı görüşü mecvut. Buna karşın Rusların zaten Doğu Ukrayna meselesi ile uğraşırken bir de Kazakistan'ın üzerine gitmeyeceği, hatta halk olaylarının bölgedeki istikrarı bozacağı ve diğer ülkelere ve tabii ki kendi ülkelerine de sıçrayacağı bu yüzden olayları desteklemediği görüşü de mevcut. Bu paragraftan sonra gelen habere bak...
(#4296848)
-Tüm bu komplo teorilerine, senaryolara ek olarak bir de gösterilerin Amerikan güdümlü olduğu Rusların odağını Doğu Ukrayna'dan çekmek, başlatılan halk harektelerinin bölgedeki diğer ülkelere sıçramasını sağlamak sureti ile bölgede istikrarsızlık ve kaosa yol açmak ve tabii ki bir şekilde olaylara müdahale etmek maksadı ile ülkeye gelip Çin ve Rusya'ya daha yakın olmak istediği düşüncesi de mecvut.
Sondan bir önceki paragrafa bıraktığım entrnodaki haber ile eylemlerin Rus destekli olduğunu fikri artık daha da güçlendi. Tüm Türk dünyasına geçmiş olsun...
Ekleme: Kazak halkı bu tip protestolara, sokak gösterilerine alışık değil. Ülkede son büyük eylem 10 yıl kadar önce yine ülkenin güneybatısında yaşanmış ve sert müdahaleyle(göstericilerin öldürülmesiyle) başlamadan sonlandırılmış...