eoka, (yunanca: εθνική οργάνωσις κυπρίων αγωνιστών - ethniki organosis kyprion agoniston: kıbrıslıların millî mücadele örgütü), kıbrıs rumlarının kıbrıs'ta kurduğu silahlı bir örgüttür.
eoka kıbrıs rumlarının
enosis amacını gerçekleştirmeyi hızlandırmak için birleşik krallık idaresine karşı kurulmuştur. örgüt,
self-determinasyon ilkesini bm'ye sunmuş, ancak bm bunu kabul etmemiştir. neden olarak da adada iki ayrı etnik kökenden topluluk olmasını göstermiştir.[kaynak belirtilmeli]
eoka 1950'li yılların başlarında kıbrıs'ın yunanistan'a bağlanması için
georgios grivas liderliğinde kurulmuştur.
filistin'de gerilla yöntemlerini kullanarak ingilizler ile savaşan ve sonunda ingilizlerin filistin'i terk etmek zorunda bırakan
irgun'u örnek almıştır.[kaynak belirtilmeli] yunan iç savaşı'nda yunan komünistlere karşı mücadele eden grivas, 1951 yılında adada gönüllüler toplayarak
yunanistan'a eğitime götürmüştür. 1954 yılında eğitimi alan savaşçılar ile
kıbrıs'a geri dönmüştür.
yunanistan'da eğitilen mensuplar ingilizlere saldırmışlardır. ayrıca akel taraftarları ve ingilizler için çalışan kıbrıslı rumları öldürmeye çalışmıştır. grivas, 1958 yılından sonra ise kıbrıs türklerini hedef alan saldırılara başlamıştır.
1971 yılında başkan ve başpiskopos
iii. makarios'un kıbrıs'ta türklerin adayı terk etmelerini hedefleyen yöntemlerini[kaynak belirtilmeli] yetersiz gören[kaynak belirtilmeli] yunanistan'ın cunta yönetimi yine grivas yönetiminde eoka örgütünü canlandırdılar.
kıbrıs cumhuriyeti'nin kurulmasına kadar eoka, kıbrıslı rumlardan kısmen destek görmüştü. ancak sonrasında makarios'u bile hedef alan eoka yapılanmasına kıbrıslı rumlar destek vermediler. bu nedenle örgütün 1971 sonrası dönemi
eoka-b diye ayrılmaktadır. ancak adadaki kıbrıs muhafız kuvvetleri[kaynak belirtilmeli] kıbrıs rum halkından çok daha fanatiktiler ve adanın zaman geçirmeden yunanistan'a bağlanmasını istiyorlardı.
15 temmuz 1974 tarihinde yunanistan askerî cuntası lideri
dimitri iyonidas'ın emri ile
nikos sampson liderliğinde başkan ve başpiskopos makarios'u deviren kıbrıs muhafız kuvvetleri[kaynak belirtilmeli] adada dikta yönetimi ilan ettiler.
türkiye cumhuriyeti'nin 20 temmuz 1974 tarihinde başlattığı
kıbrıs harekatı sırasında ise eoka dağılmıştır.
kaynak:vikipedi