bilgelik

laso novomeski'nin bir şiiri. "şöyle bir bilgelik var: diz çökmek din bilginleri kurulu önünde, itiraf etmek kardinallere sapıttığını, yanılgılarını, kusurlarını itiraf etmek onlara. odunlar üstünde yakılmak yerine göze almak diz çökmeyi. ve gerçeği saklamak kitler gibi bir çekmeceye. tekrarlamak sonra döndüğünü dünyanın bir gün gene. böyle bir bilgelik var mı, galile kardeş, söyle? oysa, bilgelerin en bilgesi çocuk, o korkunç masal yavrusu, o gözüpek, nasıl bağırdıydı korkuyla, şaşarak: kral da çıplakmış, hem de çırılçıplak!"

şu aşamalardan geçer: - veri - bilgi - bilgi birikimi - bilgelik

dünyadaki bütün insanlar cahildir. bilgeler, daha az cahiller. bunun farkında oldukları için bilgeler.

bilgelik, bilgi edinme, idrak, görgü, sağduyu ve sezgisel anlayış ile birlikte bu hususiyetleri özümseyebilme ve uygulayabilme kapasitesi. bu vasıfları taşıyan kişiye bilge denir. bilginin, sağduyu, derin görüşlülük ve muhakemeli mantık ile tatbiki. akıl ve bilgelik anlamları bazı durumlarda birbiriyle örtüşür. bilgelik veya derin görüş, bir meziyet olarak kültürel, felsefi ve dini kaynaklarda geçmektedir.

tanımlamak zordur, ama gördüğümüzde fark ederiz onu. kendini muhakkak ele verir. bilge insanlar kriz anlarında sakin kalmayı başarır. ayrıntılarda boğulmak yerine büyük resmi görebilirler. düşünceli ve yaptıklarını sürekli tartan insanlardır. kendi bilgilerinin sınırını bilir, alternatif perspektifler ararlar ve dünyanın sürekli değişim halinde olduğunu unutmazlar. bu da genelde iyi kararlar almalarını sağlar. mantıklı ve bilgece muhakemenin birçok yararını görürler. bilgeliği zeka ile de karıştırmamak gerekir. zekanın bilgeliğe katkısı olabilir, ama bilge olmadan da zeki olabilirsiniz. bilge insan belirsizliğe tahammül edebilir; en zor sorunların bile çözülebileceği konusunda iyimserdir. doğrunun ve gerçeğin ayrımını yapabilir. ve liste böyle uzar gider...

sonsuz bilginin erdemle ve sıfır ego ile buluşmasından doğan insanlık hali.

konfüçyüs, “üç yöntem sayesinde bilgelik öğrenebiliriz” der. “birincisi kafa yorarak. ki en soylusu budur. ikincisi taklit ederek. ki en basiti budur. üçüncüsü ise deneyimleyerek. ki en acısı budur.” (bkz: conscience the origins of moral intiution)