Bebekler büyürken gelişim özelliklerine dikkat edilmesi gerekir. Bu işte tabi ki biz ebeveynlere düşer. 0-2 yaş bebek gelişimi neden önemlidir? 0-2 yaş bebek gelişim özellikleri nelerdir? Bebeklerin gelişimine nasıl dikkat edilir? Gelin hep birlikte bu sorulara yanıt bulalım.
Bebekler dünyaya gelirken bazı temel gereksinimleri de beraberinde getirmektedir. Bunlar; beslenme, uyku, ısı ve beden temizliği gereksinimleridir. ilk iki yılda bu gereksinimlerin karşılanması, bebeğin kendini güvende ve huzurlu hissetmesi açısından son derece önemlidir. Bu gereksinimler karşılandığı zaman bebeğin gelişim özelliklerinde ne gibi değişimler olur inceleyelim.
Bebeklerde bilişsel gelişim
Bebeğin, dünyayı anlamasını ve öğrenmesini sağlayan faaliyetlerin gelişimine bilişsel gelişimadı verilmektedir. Bebeklikten yetişkinliğe kadar bebeğin çevreyi anlaması ve düşünme yollarının etkili hale gelme sürecidir. Her bebeğin gelişimi kendi içinde “biricik” bir yapıya sahiptir. Piaget gelişim dönemlerini 4 başlığa ayırmıştır. Piaget’e göre tüm çocukların bu gelişim aşamalarından sırasıyla geçmesi gerekmektedir. Çocuklar bir gelişim dönemini atlayarak diğerine geçemezler. Ancak çocukların gelişim dönemlerine girme ve tamamlama yaşları birbirinden farklılık gösterebilir. Kısaca 0-2 yaş bebek gelişim dönemine bağlı başlığı inceleyelim.
1. Duyu-Hareket dönemi (0-18 ay/0-2 yaş)
Bu dönemde bebekler kendilerini ve kendisi dışındakileri birbirinden ayırt edemezler. Ancak 5 ve 6. aydan itibaren kendilerini ve başkalarını ayırt etmeye başlayabilirler. Başlangıçta yapılan istemsiz hareket ve refleksler ay arttıkça istemli ve amaçlı hareketler haline dönüşmeye başlar. ilk 3 ayda bebeğin gülümsemesi istemsiz ve amaçsızken dönemin sonlarına doğru bu gülümseme amaçlı ve istemli olur. Bu şekilde bebekler iletişim gerçekleştirmeye başlarlar.
2. işlem sonrası dönem (2-7 yaş)
3. Somut işlemler dönemi (7-12 yaş)
4. Soyut işlemler dönemi (12 yaş ve sonrası) dönemlerdir
Bebeklerde motor gelişimi
Motor kelimesi anlam olarak “hareketi” ifade eder. Bebeğin motor gelişimi kendi başına gerçekleştirdiği fiziksel hareketlerdir. Doğum öncesi ilk altı ayı ile doğum sonrasının ilk altı ayı büyümenin en hızlı olduğu dönemdir. Bu hız 2 yaşına kadar devam eder fakat ergenlik dönemine kadar yavaşlar. Yeni doğan bebeklerde emme ya da yanağına dokunulduğunda yönünü değiştirme becerileri gözlenir. Her bebek farklı olduğu için oturma, emekleme ve ayakta durma gibi motor becerileri zaman olarak farklılık gösterebilir. 3. ve 4. ayda oturur durumda iken başını dik tutabilir, 6. ayda az bir destekle oturabilir, 7. ayda ise desteksiz oturmaya başlar. Emekleme ise 8. ve 9. aydan itibaren gerçekleşir.
Bebeklerde dil gelişimi
Dil sadece sözel değil beden dili, jest ve mimikler gibi sözel olmayan ifadelerde olabilir. Bebekler ilk doğduğunda iletişimlerini ağlayarak başlatırlar. Karnının acıktığını bir sancısı olduğunu ağlama; rahat, hoşnut ve huzurlu olduğunu ise bedendeki rahatlama ve gülümsemesiyle ifade eder. Eğer biz ebeveynler çocukların beden diline duyarlı olur onların ne demek istediklerini anlamaya çalışırsak çocuklarda beden dilinin nasıl kullanacağını öğrenirler. Bebekler dil öncesi dönemlerden geçerler. Bu dönemler şunlardır;
1. Ağlama evresi (0-6 hafta)
2. Gıgıldama evresi (2–4 ay)
3. Mırıldanma evresi (4–6 ay)–Mırıldanmanın tekrarı evresi (7–9 ay)
4. Başkalarının seslerini taklit etme evresi (9–11 ay)
5. Tek sözcük evresi (10-11 ay – 18 ay)
6. Telgrafik cümleler evresi (18 – 24 ay)
7. ilk gramer süreci (24 – 60 ay)
Bebeklerde duygusal gelişim
Yeni doğan bebeklerde duygusal gelişim genel olarak hoşa giden uyaranlara basit tepkiler vermektir. Hoşuna gitmeyen uyaranlara ise bebeklerin verdikleri tepkiler ağlama, ansızın bağırma vs. olabilir. Ebeveynlerin de en çok hoşuna giden gülümseme 2. aydan itibaren görülmeye başlar. 1 yaştan itibaren olaylara verilen tepkiler ebeveynler tarafından tanınabilir ve verilen tepkiler zenginleşebilir; öfke, korku ve sevinç gibi.
Bebeklerde sosyal gelişim
ilk sosyal deneyimleme 2. aydan itibaren gülümseme ile başlar. 3. aya girerken bebek, insanı ve objeleri fark ettikçe farklı tepkiler vermeye başlar. 4. ayda beslenme, sosyal içerik kazanır. Çevresinden gelen seslere ilgi göstererek ortak yaşantıya katılır. 5. ayda ebeveynleri ve yabancıları ayırt edebilir. 6. Ayda davranışları taklit eder. 7. ve 8. ayda saklanan oyuncağı bulabilir. 10. ayda oyuncağını paylaşıyor gibi yapar ama vermez. 11. ayda bir müziğe ritmik hareketlerle eşlik edebilir. 12. ve 13. aylık bebek oyuncak için kavga edebilir.1 yaşının sonlarına doğru arkadaşlıklar kurabilir. 2 yaşının sonuna doğru ise büyüklerle oynamaktan zevk alır ve onları taklit etmeye başlarlar.
UP UP UP UP UP