üst not: dün girdiğim terörizm türlerinin ike terörizm kavramı ve terör olayları ile ilgili genel bir entrydir. merakı olan varsa bir göz gezdirebilir. biraz uzundur baştan özür dileyeyim.
kitap tavsiyesi; ünal acar, a'dan z'ye terörizm.
11 eylül saldırılarından sonra küresel ölçekte olmuştur.
hükümetler çıkarlarına göre çeşitli grupları terörist olarak yaftalandırmaktadır.
bir siyasi suç olduğu için siyasi bir eylemdir siyasi bir araçtır.
terörizmin ortak bir tanımı yoktur. terörizm ahlaka, etiğe ve hukuka aykırıdır ve bunda herkes hem fikirdir. ama devletler çıkarları yüzünden ortak bir tanım oluşturmaktan kaçınmaktadırlar. çünkü eğer objektif bir şekilde tanım ve kriterleri belirlenirse herkesin ödevleri ve zorunlulukları belirecektir. devletlerin çeşitli gruplarla ilişkisi bulunmakta, gerek vekalet savaşları vb. için kullanmaktadır. eğer kriteri belli olursa bu gruplarla ilişkilerini kesmek, dostlarının kötü olduğunu kabul etmek zorunda kalacaktır.
bu yüzden terörizmi tanımlamak kimsenin işine gelmemektedir. bazı dostlarımızın kötü olduğunu kabul etmek ve tanımak anlamına gelir.
terörizm bazı devletler tarafından araç olarak kullanılmaktadır.
terörizm hep uluslararası bir sorun olmuştur. ( eylemi gerçekleştirmek için silah lazım, sonra kişilerin kaçması lazım ve birilerinin desteklemesi, yardım etmesi ve saklaması lazım vb.) yakalanmamalarının en kolay yolu başka bir ülkeye gitmektir. ülkenin egemenlik sınırını geçtikleri için ilgili ülkenin teröristleri takip etme ve izlemesi zorlaşacak belki mümkün olmayacaktır.
teröristler dışarıdan hem siyasi hem de lojistik destek alırlar. (kültürel, ırksal y da ideolojik vb. yakınlık yüzünden çıkar grupları onları desteklemekte hatta kendilerine yakın görmektedir.) bu ve çeşitli neden yüzünden terörizm uluslararası bir problemdir.
11 eylül öncesinde de uluslararası bir sorundur fakat 11 eylül saldırıları sonrasında tüm dünyayı ilgilendiren, küresel bir boyut kazandı. uluslararası bir sorun olduğu için bir devletin çözebileceği bir sorun değildir. uluslararası işbirliği gerektirir. uluslararası bir mücadele olması gerekir. ( sınırlarını koruyarak, teröristlerin ülkelerine almamaları, suçlu iadesi ile teslim edilmeleri vb. durumların varlığı küresel işbirliği olmalıdır.)
terörizm hiç bitmeyecek bir sorundur. çünkü devletler art niyetli olarak rakip devleti, rekabet içinde olduğu ve sevmediği grupları sindirmek, korkutmak ve yıpratmak için terörist grupları kullanmaktadır.
bütün devletler terörizmin kötü olduğu konusunda hemfikir olduğu için ortak bir tanım yapmaları söz konusu değildir. çünkü hiçbir devlet kötü olmak kötü görünmek istemez, müttefiklerinin kötü olduğunu kabul etmek istemez.
terörizmin amacı;
amaçları konusunda çok geniş bir yelpazeye yayılmıştır. devleti yıkmak gibi büyük ve iddialı bir sebepten küçük ve çeşitli bir çok amaç uğruna yapılmaktadır.
teröristler nasıl destek alır ?
“i̇nsan haklarını ihlal ediyorlar, haklarımızı çiğniyorlar, eziliyoruz” diyerek sempati ve destek toplamaya çalışırlar. davaları belki haklı olabilir ama savunma şekilleri yanlıştır.
teröristler, haksızlığa uğramış ya da haksızlığa uğradığını düşünen çeşitli insan toplulukları ve zümrelerden oluşur, içlerinden doğar. bu ezilmişlik psikolojisi o kadar şiddetli olmalıdır ki insanlar rahatını bozup dağa çıkıp hukuka ve kanunlara aykırı şekilde eline silah alabilsinler.
terör eylemleri, bize başka çare bırakılmadı argümanı ile meşrulaştırılmaya çalışılır. haksızlığa uğradığı hissini dünyaya duyurmaya çalışarak destek bulmaya çalışırlar. kimi zamanda bulurlar.
terörist eylerler devlete değil bir “toplumsal gruba” karşı da olabilir. eylemleri devlete karşı olabileceği gibi, haklarını kabul ettirmek, toplumsal bir grup aleyhinde de olabilir. konu bakımından yelpazesi çok geniştir.
suçun maddi bir temeli olmamasından dolayı kendilerinin suçsuz olduğunu beyan ederek, siyasi sığınmacı olarak başvuru yaparlar. yargının bağımsız değil yanlı olduğu ve siyasi saiklerle şekillendiğini beyan ederler ama bu beyan bile siyasi bir içerik taşımaktadır.
hangi tür eylemler terörist eylemlerdir ?
ülke sınırlarında meşru silah kullanımı sadece devlete aittir. paramiliter grupların oraya çıkmaması gerekir.
her sokağa çıkarını terörist olarak görmek de sorundur. çünkü cidden haksızlığa maruz kalmış, hakkı gasp edilmiş ve hakkını arıyor olabilir. her sokağa çıkana muhalif yaftası kullanmakta sorundur.
problem genel hatlarıyla isimlerin taraflarca subjektif olarak adlandırılması ve kullanılması yüzünden çıkmaktadır.
terörizmin bir araç olarak kullanılması ve görülmesi, tanımlamasında ki en büyük sorundur. çok tehlikeli bir araçtır. orman yangınına benzetilir. kontrolü bir kere büyüyünce neredeyse imkansızdır.örneğin i̇slam dünyasında ki hoşnutsuz kesimlerce sorunların genel kaynağı abd ve batı olarak görülür. bu grupların kullanılması son derece tehlikelidir.(afganistan savaşında sscb’ye karşı taliban’ın yeşil kuşak projesi kapsamında kullanılması.) terörist gruplar doğaları gereğince hukuk kurallarını tanımaz ve vandalizmi normal görürler. i̇leride silahlarını size doğrultmayacağının bir garantisi yoktur ve söz konusu değildir.
anarşizm, otoriteye karşıdır, terörist değildir. çizgiyi aşmadığı sürece sorun teşkil etmez. şiddet eylemi yoksa terörizm de yoktur.
eylemci/eylemcist, düşüncelerini eylemlerle gösteren insanlardır.
hücre evi, örgüt üyeleri tarafından örgütsel faaliyetlerin yapıldığı gizli evlerdir. toplantılar, eylem planları, propaganda aletleri, afişler vb.
gerilla kavramı, haklı mücadele veren hukuki olan bir süjedir. halkın desteğini alarak, halkın istedikleri doğrultusunda iktidara veya işgale karşı yapılan haklı silahlı mücadeledir. örneğin direniş savaşları, anadolu’da kuvai milliye, ikinci dünya savaşında ki paris’i savunan direnişçiler vb.
kendi belirlediği şartlar altında saldırı yapar.(vur-kaç taktiği, sabotaj suikast vb.)
mücadeledeki amaç siyasi ve askeri bir kazanç ve zafer elde etmektir.
teröristler haksızlığa uğradığını düşünür. ama bazı insanlar eylemci/militan bazı insanlar ise sempatizan olur. örneğin pkk ele alınırsa, haksızlığa uğradığını düşünen herkes dağa çıkmamıştır. bir halk sempatizan kitlesi mevcuttur.
zayıflık insanları terörizme ite. zayıf olduğunu bilmek, haksızlığa uğradığını düşünmek ve zayıf olduğu için haklarını elde edememek insanları terörizme iter.
teröristler görece zayıf oldukları için ordularla konvansiyonel savaşamazlar. saklanarak ve gerilla savaşı yaparak savaşırlar. devlet açık hedeftir. devlet her yerdedir; kamu hizmetleri, binaları, personelleri vb. gizlenmezler. devlet saklanamaz ve saklanmaya ihtiyaç duymaz. bu olay görece zayıflığın temelidir.
terörizm zayıfların sesi olduğunu söyler. terörizm gerillaya benzer ama gerilla silahlı mücadelede sonuç almak, zafer kazanmak ister ve lojistik yetersizlikten dolayı gerilla savaşı taktiği uygular ve stratejik noktalara saldırılar düzenler.
terörizm etki ve korku yaratmak ister. teröristler de zayıf ve sınırlıdır bu yüzden gerilla savaşı gerilla taktiği uygularlar.
terörizm, algıya yönelik operasyon yapar. öyle bir eylem yapmalıyım ki çok büyük bir etki ve çok büyük bir korku oluşturabileyim düşüncesi vardır.
gerilla, zafere ve sonuç doğurmaya yönelik operasyon yapar. öyle bir lojistik ve stratejik bir hedefe saldırı yapayım ki orduyu çok tahrip edeyim ve beni zafere yaklaştırsın mantığı vardır.
gerillalar sivil öldürmez, bir devletle savaşırlar. bir sivili öldürmenin onları zafere
ulaştırmayacağını ve sonuç getirmeyeceğini bilirler. devletle, askerlerle yani silahlı güçlerle savaşırlar.
gerilla, bir halk kitlesini temsil ettiğini düşünür, meşru bir temeli vardır. sivilleri hedef almadan, savaş hukukuna uygun, ahlaki normlar içerisinde devletle mücadele eder.
terörizm de ahlak yoktur. siviller –özellikle siviller- hedef alınır. etkiyi maksimize etmek ve daha çok korku yaymak için çok kişi yerine stratejik ve popüler bir kişi de hedef olabilir. (büyükelçiler, kaymakamlar, devlet büyükleri, ünlüler vb.)
militan, etkin mücadele eden, eyleme giren.
sempatizan, görüşlerini benimseyen ve destekleyen kişidir.(eyleme katılmamıştır.)
terörizmle mücadelede ki en büyük sorun “sempatizan ve militan ayrımı” konusudur.
sempatizan terörist midir?
bu olay devlet açısından “güvenlik ve özgürlük i̇kilemi” ni oluşturmaktadır. çünkü devlet eyleme katılmamış kişileri tutuklarsa ortada maddi bir suç unsuru bulunmamaktadır ve kişisel hak ve özgürlükler ihlaline girecektir. fakat serbest bıraktığı takdirde eline ne zaman silah alacağı ve eylem yapacağı belli değildir. devlet eğer güvenlik önlemleri çok arttırırsa özgürlükler kısıtlanacaktır fakat özgürlükler kısıtlanmasın diye önlemleri istisnai boyutta almazsa güvenlik açıkları olacaktır.
drijan, örgütü kuran ve yöneten kişi.
teröristler genelde örgütün ismini parti ismi koymaktadır. bu haksızlığa uğradıklarını ve hukuki çareleri kalmadıkları için -çünkü adalet siyasi saiklerle şekilleniyor ve zayıflar (onlara göre)- silah kullandıklarını beyan ederler. yoksa terörist değiliz hakkımızı arıyoruz demek için.
kongre, terör örgütünün en yüksek karar alma merkezidir.
asimetrik savaş, taraflar arasında bir güç asimetrisi vardır. tarafların güçlerinin görece eşit olmadığı savaşlardır.
terörle mücadele simetrik bir savaş değildir. asimetrik bir savaş söz konusudur.
haksızlık güçlü bir argüman olabilir ama terör asla meşrulaştırılamaz. bu haksızlık olgusu terörle mücadele devlete bir sorun oluşturabilir. bir devletin terörist gördüğü grupları başka devletler gerilla/muhalif direnişçiler olarak görebilir ve devlete uluslararası arenada baskı aracı olarak kullanılıp devletin hareketlerini kısıtlayabilir.
devletin zayıf olduğu bir diğer nokta ise devlet özgürlükleri keyfi kısıtlayamaz. özgürlükleri kısıtlamadan herhangi bir haksızlığa mahal vermeden mücadele etmek zorundadır. bu da devletin “güvenlik ve özgürlük ikilemi” arasında kalmasına sebep olacaktır.
devlet teröristler için açık hedef konumundadır. ama teröristler gizli hareket etmek zorundadır ve gizlenirler. devletin yeri bellidir, kamu binaları, kamu personelleri, kışlalar saklanamaz ve saklanma gereği duymaz. devlet her yerdedir. devlet kamudur, kamu binaları, kamu hizmetleri ve kamu çalışanları devletin görünen yüzüdür.
güç lojistik, teknoloji, ağır silah vb. açısından devlet daha güçlüdür.
devletin egemen olması en büyük gücü ve avantajıdır. devlet sınırları içinde meşru güç ve silah kullanımı tekeline sahiptir. sınırlar içerisinde ki en güçlü ve tek otoritedir.
terörle mücadele asimetriktir. bu asimetri ise çeşitli konularda teröristler çeşitli konularda devlet lehinde avantaj sağlamaktadır.
terörizm kavramı
terörizm kavramı terror (ism) den gelir. terör kavramı latince kökenlidir. korku yaratmak anlamına gelir. terör korku veya dehşet yaratan eylemdir.
siyasal bir şiddet eylemini tanımlarken terör değil terörist eylem kullanılmalıdır. örneğin bir örgütün adı kullanılacaksa x terör örgütü değil, x terörist örgütü olmalıdır. örneğin pkk terör örgütü yanlış bir kullanım olacaktır, doğrusu pkk terörist örgütü olmalıdır.
eline silah alıp cinnet geçiren bir kişi terör gerçekleştirir çünkü dehşet yaratır.
ülke içinde ki illegal bir çetenin dehşet ve korku yayması terörist eylem değildir, çete terörist örgüt değildir. çete terör yayıyordur fakat siyasi bir amaç yoktur. kişisel menfaat, çıkar veya para için yaparlar. bu tarz oluşumlar organize suç/organize terör dür.
bu tarz eylemler sistematik olmayan, münferit bir durumdur.
örneğin boşanan bir çiftin çocuğunun anneye verilmesi durumunda babanın çocuğunu göremeyeceğini düşündüğü için cinnet geçirip eline silah alması ve kişisel intikam vb amaçlarla cinayet/ler işlemesi terör olayı iken, aynı durumda babanın çocuğunu göremeyeceğini düşündüğü için beni ve benim gibi baları yani bizi devlet bu hale getirdi diyerek planlı bir şekilde adliyeyi taraması ve diğer babalarla birleşmesi terörist bir eylem olacaktır. siyasi bir amaç söz konusu olmuştur. bir haksızlık ve amaç mevcuttur ve sistematiktir, planlanmıştır.
bir olayın terörist bir eylem olduğu kanısına varmak için;
sistematik midir? münferit bir eylem midir? şiddet var mı? kurban/zarar gören masumlar var mı? eylem korku salıyor mu? sorularına bakılır.
terörizmi diğer eylemlerden ayıran en büyük fark bir siyasal amaç olmasıdır.
siyasal amaç var mı ? etki oluşturmaya mı yönelik, siyasi bir değişiklik amaçlıyor mu? vb.
siyasi bir sonuç doğuracak eylemler (sistematik eylemeler) siyasi etki yaratacak, münferit olmayacak siyasi bir mücadele hedeflerler.
bir ideolojiye, siyasi görüşe karşı ve siyasi amaca yönelik yapılan eylemler terörist eylemlerdir. korku ve dehşet yaratan ve sivillerin masumların öldürüldüğü her eylem terörist bir eylem değildir. fakat terörist eylemler, sivillerin ve masumların ölümüne yol açar, korku ve dehşet yaratır. münferit değil (şahsi çıkar-kin, intikam ve psikolojik…- için değil) için değil belirli bir amaca yönelik sistematik eylemlerdir.
ayrım genel olarak eylem sonucunda eylemci ne elde edecek analiziyle/ayrımıyla da yapılabilir.
örneğin trans ve gaylere ait bir bara münferit bir terör saldırısı olabilecekken, siyasi saiklerle şekillenen ve sistematik olan terörist saldırı da olabilir. (radikal i̇slamın transseksüelliği sapkınlık olarak görmesi ve hepsini öldürmek istemesi.)
organize terör, organize suç örgütleri
organize suç (organize terör) ve terörizmin farkı, organize suç kazanç elde etmeyi amaçlar. birden çok kişi bu amaçla bir araya gelir. hiyerarşik bir sistemleri mevcuttur. suç işlenir ve şiddet eylemleri yapılır.
suç işlerler ve bu suç işleme korku ve dehşet yayabilir fakat amaçları kazanç elde etmek ve menfaat içindir ( para, prestij vb.).
bazen teröristler organize suç eylemleri gerçekleştirirler. bu eylemleri gelir kazanmak ve siyasi amacını gerçekleştirmek için yani terörizmi finanse etmek için yaparlar.(uyuşturucu, silah ve insan kaçakçılığı, kaçakçılık vb.)
organize suç örgütleri de bazen terörist eylemler yapabilirler. fakat amaçları organize suça devam edebilmek menfaatlerine engelleri kaldırmak için yaparlar. örneğin iddialı bir savcıdan çekiniyorlarsa ve savcı yollarına taş koyuyorsa engeli kaldırmaya çalışırlar. olay siyasi bir şiddet eylemidir fakat olaylar menfaatler için yapılmaktadır.
para faaliyetleri ve finans her şey için gereklidir. terör örgütleri para kazandığı işleri ana işine dönüşebilir. terörist örgütken zamanla organize terör örgütü olmaya başlar ve organize teröre kayabilir, organize terörden de terörizme kaymalar olabilir.
asıl amaç önemlidir. terörist örgütler terörizmi finanse etmek için organize suç faaliyetleri yaparken; bir organize suç örgütü menfaatlerine engelleri kaldırmak için terörizm eylemlerinde bulunabilir.
her ikisi de devletle çatışma halindedir çünkü kanunlara aykırı bir yapıdır. birisi bireysel, münferit bir olayken diğeri sistematik ve siyasi bir amaç taşır.
terörizmin kriterleri/şartları
ulusal ve uluslararası kanunları çiğneyen illegal bir eylem olması. kanunlara uygun bir terör olur mu? –olur/olabilir. devletin çıkardığı kanunlar belirli bir grup aleyhinde ise kanunlara uygun ama hukuka aykırı olabilir. (yasama taraflı olduğu zaman kanun yapımı aşaması objektif ve adil olmaktan ziyade siyasi saiklerle şekillenecektir. bu durumda kanunlar devlet ideolojisi taşıyacağından ülkelerin baskıcı olması ya da kültürüne göre kanunlara uygunluk değişecektir. hukuk kavramı ise toplumun değerlerine beklentilere uluslararası boyutta kabul görmüş normlara uygun olması anlamını taşır. bir kanunun iç hukukta kanunlara uygun olması onun tamamen hukuki, eşitlik, adalet kavramlarıyla uyuşması anlamına gelmemektedir.)
siyasal gerekçelerle, devlete ya da devlet adamlarına gerçekleştirilmesi.
sivillere yönelik olması. (masum insanlara siyasi gerekçelerle yapılması)
toplumu korku içinde bırakabilecek bir eylem olması.
bu 4 kriter terörizmi tanımlamak için yeterli değildir.
teröristler pişman olmaz. i̇fadelerinde “pişmanım” demezler. belirli bir dava doğrultusunda yapar, görevi doğrultusunda yaparlar. amacı siyasi bir mesaj vermektir. eylemleri üstlenecektir. eylem üzerinden reklam yaparak rant ve prestij (kötü bir ün) elde etmek ve etkiyi olabildiğince maksimize etmek isterler.
çeşitli akademisyenlerden terörizm tanımı
belirli bir siyasal amaca ulaşmak için yapılan yıldırma hareketleridir.
siyasi talepleri kabul ettirmek için kişileri, grupları, toplumu ve siyasi grupları yıldırma için sistematik olarak öldürme, tahrip etme ya da bununla tehdit etme eylemleridir.
şiddet eylemleri terörizmin en önemli kriterlerindendir. fakat tek kriter değildir. örneğin siber terörizm konusunda şiddet yoktur. sanal ortamda hack ve kanunsuz hareketler mevcuttur ve sistematiktir.
siber saldırılar kişisel tatmin, şöhret, menfaat vb. için yapılıyorsa terörizm değildir çünkü siyasi bir amaç yoktur. ama hack vb eylemler planlanmış ve sistematik bir şekilde yapılıyorsa bir siyasi amaçla yapılıyor ve siyasi mesaj veriliyorsa siber terörizmdir.
terörist eylem siyasal saiklerle şekillenir ve siyasal bir etki yaratma isteği vardır. direkt sonuç değil “bir şey yapayım, büyük etki yaratsın bana istediğim hakları vermek zorunda kalsınlar.” mantığı vardır.
etki amaçla yapılan eylemlerdir. etki ne kadar büyükse sembolik olarak önemi de o kadar büyüktür. sembolik önem teşkil eder. devleti masaya oturtmak isterler. halk kitlelerinin direncini kırmak ve devletlerinin meşruluğunu sorgulamalarını amaçlar.
siyasi hak ve siyasi amaç elde etmek adına yapılır. siyasi kazanım ve gerçekleşen eylem, doğrudan sonuç almaya yönelik değil, sembolik ve etki yaratmak amacı taşır.
teröristler eylem yaparken 3 kesim üzerinde etki yaratmak ister;
hitap ettiği halk kitlesine mesaj, teröristler haksızlığa uğradığını düşünür. varlığını devam ettirebilmeleri için desteklen halk kitlesi lazımdır. devlet güçlüdür ve ağır darbeler verebilir. arkalarında ki halk kitlesi be kadar büyükse o kadar güçlüdürler. militan bulmada sorun yaşamazlar ve devleti “sempatizan-militan” “güvenlik ve özgürlük” ikilemlerinde bırakacaktır.
halk desteği önemli olduğu için destekçilerini muhafaza etmek etkilemek ve mesaj vermek ister. örneğin işi̇d’in reina saldırısı. “biz i̇slam’ın gerçek savunucusuyuz bunlar hıristiyan bayramı kutluyor, bak biz davamıza sadığız,biz varken hiçbir müslüman ülkede böyle bir şey olmayacak, kafileri davamız doğrultusunda infaz ettik…” mesajlarını sempatizanlarına, destekçilerine ve militanlarına vermiştir.
kendi kitlesi dışında ki (karşıt) kitleye mesaj,”ayağınızı denk alın” gibi bir mesaj vermektedir. “devletiniz bana karşı saldırı yapıyor ama siz ölüyorsunuz. devletinizi zorlayın bu davadan vazgeçsinler.” mesajları vermektedir. amacı geniş halk kitleleri üzerinde korku yaymak ve devletin meşruluğunu sorgulatmaktır.
devleti çaresiz bırakarak taleplerini kabul ettirmek ve masaya oturtmak isterler.
halkı hedef alarak devletin meşruluğunun sorgulanmasını isterler. halk ölmek istemez fakat terörle mücadele sonucu oluşan terörist saldırılarda halklar hedef alınır ve hayatlarını kaybedeler. (örneğin bombalı saldırılar.) i̇stikrar bozulur ve korku ortamı olur.
etkiyi maksimize etmek amacıyla popüler ve sembolik önemi olan yerlerde eylemler gerçekleşeceği gibi toplumda bir güvenlik kaygısı olacaktır. özellikle metropol kentlerde insanlar güvenlik kaygısı çekecektir.
devlete mesaj, “siyasi istikrarın bozuldu, ekonomin bozuldu, güvensiz bir ortam var ve yatırım yok, seni köşeye sıkıştırdım, gasp ettiğin haklarımı bana geri ver, bana zarar vermeye çalışma yoksa senin hiç beklemediğin anda en güvenli dediğin yerde bile insanlarını öldürürüm…” mesajları vererek devlete taleplerini kabul ettirmek ve masaya oturtmak ister.
devleti yıldırmayı amaçlamaktadır.
halka korku salarak ve devletin görece sükunet ve istikrar ortamını bozarak ve devam edeceği yönünde ki tehditleri ile mesaj vermek ve çaresiz bırakmak ister.
reina saldırısını bu bağlamda incelediğimizde;
1
benim mücahitlerim ve destekçilerim, i̇slamiyet’e karşı olanlara ve kafilere hadlerini bildirdim, davamıza sadığım. destekçi kitlem biz varken böyle dinsiz şeyler olmayacak, bunun için savaşacağız…
2
türk halkı ayağını denk al, müslüman’san müslüman gibi yaşayacaksın ! eğer i̇slamiyet’e uygun yaşamazsanız benden korkun ! size bundan sonra huzur yok !...
3
türkiye devleti ayağını denk al ve benimle uğraşmayı kes ! en korunaklı yerinde gelir bu eylemi yaparım! i̇slamiyet’e uygun hareket et !bana bulaşmayı kes yoksa halkın, personelin ve askerin ölür!...
eylemin somut olarak değil sembolik olarak önemi olmalıdır. gerçekleştirilen fiil doğrudan bir anamla ve önem taşımaz.
terörizm hem kanun’a, hem hukuk’a hem de ahlak’a aykırıdır.
3 siyasal şiddet biçimi vardır; terörizm, gerilla savaşı, savaş.
terörizm, kanun ve hukuka uygun değildir ve meşruluğu yoktur.
gerilla savaşı, hukukta açıkça bellidir. belirli bir üniforma ve belirli bir bölgeyi kontrol etme gibi kriterleri vardır ve hukuka özellikle savaş hukukuna tabidirler.
savaş, savaş hukuku mevcuttur ve uluslararası hukukta mevcuttur.
teröristler yaptığı eylemleri üstlenirler çünkü örgüt propagandası yapmaları gerekmektedir. eylem yapılmazsa örgütün amacı unutulur, örgüt unutulur. örgüt üyelerinin motivasyonunu arttırmak, bilinçlerinde ki amaçlarını taze tutmak ve pekiştirmek, toplumun direnme gücünü kırmak, örgütle bağlantısı olmayan fakat dolaylı yollarla terör yüzünden canları yananları devletle karşı karşıya getirmek istemektedirler. ayrıca terörle alakası olmayan insanlar mağdur olabilmektedir. eylem yapıldıkça güvenlik önlemleri artacak, güvenlik önlemleri arttıkça özgürlükler kısıtlanacaktır, insanlar özgürlüklerinin kısıtlanmasına bir süre sonra ses çıkarmaya başlayacak ve devleti hedef alacaktır.
siyasal şiddet olayları bazen iç içe olabilmektedirler. bir savaş içinde taraflar stratejik hamleler gereği gerilla savaşı, sabotaj ve suikast gerçekleştirebilirler. ayrıca bir savaşın kazanılması için ve düşman birliklerin direncini kırmak için sembolik, korku ve etki yaratmak ve terör yaymak için terörist eylemler yapılabilir. öte yandan direnişçiler gerilla savaşı içerisindeyken terörist eylemler de yapabilmektedirler.
i̇nsanlar neden terörizme başvurur?
terörizm açık toplumların, daha demokratik ve özgürlüklerin olduğu ülkelerde daha çok meydana gelir. çünkü kapalı toplumlarda devlet her şeye müdahale eder ve muhalif sesleri hukuksuzca sindirebilir ve devlet “güvenlik ve özgürlük ikilemi” “sempatizan militan” ayrımı gibi konularda sorun yaşamaz rejime muhalif olan herkes bertaraf edilir.
demokratik ülkelerde propaganda ve örgütlenmeleri daha kolaydır. anti demokratik ülkeler baskıcı ve kanunsuz politikaları ile mağdur bir toplum oluşturacağı için terörizmin oluşmasına zemin hazırlar ama teröristlerin örgütlenmeleri ve suç faaliyetlerinde bulunması demokratik ülkelerde daha fazladır. (zayıf devletsellik fonksiyonları, failed state süjesi ve otoritede ki boşluklar paramiliter grupların, terörist örgütlerin oluşmaları ve güçlenmeleri için eşsiz ortamlardır.)
halk kitleleri baskılar sonucu haksızlığa uğradığını düşünürler, azınlık konumundadırlar ve çoğunluk tarafından ezilirler, devlet politikaları sonucu baskı ve zulüm görebilirler fakat anti demokratik ülkelerde kolay örgütlenip, propaganda ve eylem gerçekleştiremezler. devlet her konuya hakim ve müdahaleci yaklaştığı için, özgürlükler keyfi kısıtlanabileceği için problemler başlamadan devlet tarafından kanunsuz sayılabilecek olsa da şiddet ile bitirilmektedirler.
demokratik ülkelerde daha kolay propaganda ve eylem gerçekleştirebilirler. devlet keyfi şekilde özgürlük ihlalleri yapamaz ve kanuna uygun davranmak zorundadırlar. terörist örgütler doğaları gereği –illegal bir yapı olduğundan- gizli örgütlenir ve demokratik ülkelerde daha özgür olduğundan, baskı olmadığından devletin her alana müdahalesi söz konusu değildir.
anti demokratik ülkelerde insanlar baskılar yüzünden ve devletin vatandaşlara anayasal hakları görece temin etmediğinden bu insanların haklarını terörizm ile aramaya daha meyillidirler. haksızlığa maruz kalmışlardır ve zayıf olduklarını bilirler başka çareleri ve çözüm yolları kalmadığından terörizme başvururlar.
demokratik ülkelerde “güvenlik ve özgürlük ikilemi” “militan sempatizan ayrımı” gibi problemler terörizmle mücadele edilirken devleti zaman zaman kısıtlamaktadır. keyfi gözaltına almalar, kanun dışına çıkmalar demokratik ülkelerde söz konusu değildir. fakat anti demokratik ülkelerde devlet direkt terörist ve muhalif diyerek, hukuk dışı ve keyfi müdahaleleri rahatlıkla yapabilmektedir.
teröristler demokrasinin sunduğu imkanlardan etkin şekilde yararlanırlar.
teröristler ya haksızlığa uğrayacak ya da haksızlığa uğradığını o kadar şiddetli düşünecek ki düzenini ve rahatını bozup illegal bir yapılanma içine girebilsinler. çünkü insanlar bu çizgiyi geçtiği anda artık kanunun dışına çıkmıştır yasalara aykırı hareket etmektedir, suç işlemektedir, en büyüklerinden biri bir insanı öldürebilmektedir, dağa çıkmakta, aç kalmakta zorlu hava şartlarıyla mücadele etmek zorunda kalacaktır oysaki düzeni varken ve kanunlara uygun yaşarken normal bir hayatı mevcuttur. bu haksızlık hissiyatı o kadar şiddetli olmalıdır ki insanlar bütün bu olayları göze alabilsinler.
terörizm zayıfların silahıdır. devlet tarafından ezilmiş olabilirler, azınlıktır, çoğunluk tarafından ezilmiş olabilirler, sosyal gruplar tarafından ezilmiş olabilirler vb.
terörizm çeşitli problemlerin belirtisidir. bu problemlerden birisi tarihsel süreçten gelebilir. sorunlu grup devletle barışık olmayabilir. geçmişten kalma problemler ile kin ve nefret besliyor olabilirler. ya da kendilerine geçmişten buyana tahsis edilmeyen haklardan rahatsız olmuş olabilirler. lafın özü burada bir sorun ya vardır ya da geçmişten gelen ve çözülmemiş problemler ve düşmanlıklar olabilir.
problemlerin çözümü adına eğer geçmişten gelen sorunlar ve düşmanlıklar varsa uzlaştırılması, eğer problem yaşanmaktaysa (adaletsizlik, baskı vb.) nedenini gidermeye yönelik hareket edilmesi gerekir.
her insanın kendince çözüm anlayışı farklılık içerir. bazı insanlar terörist olabilirken sempatizan olanlar da mevcuttur. çözüm çalışmaları ile çizgiyi geçmeyen sempatizanlar devlete kazandırılabilirler.
terörizm bazen devleti harekete geçirmek için de kullanılır. burada ki amaç devletin terörle mücadele politikaları sonucunda devleti hedef tahtası yapmak ve mağdur edebiyatı yapmak içindir. örneğin “devlet bir şey yapsın ki, ortada bir mağduriyet olsun ve ben de mağduru oynayabileyim.” tarzında bir düşünce söz konusudur. bu düşüncenin temel argümanı ise devletin terörizmle mücadele esnasında aldığı çeşitli güvenlik önlemleri ile özgürlüklerin görece kısıtlanması ve hatta devletin güvenlik amacıyla baskıyı arttırması ve orantısız güç kullanması ile devleti haksız bir konuma düşürmek hedeflenir.
terörist örgütleri bazen devlet ya da başka devletler destekler ama örgüt bunların farkında değildir. devlet istihbarat örgütlerinin ajanları ile ya da örgütün içine sızmaları ile gerçekleşir. hedef ya da amaçların ajanlar tarafından tabandan tepeye doğru militanlara yayması ya da destekleyici kitleyi mobilize ederek kendi isteklerini örgütün ideolojisi ve istekleriymiş gibi sunmaları ve empoze etmeleriyle yönlendirmeler yapabilirler. bu olay her zaman değildir fakat çoğu zaman devletler örgütleri destekler, bu destekler doğrudan değil dolaylı yollardan gerçekleşir.
modernleşme-şehirleşme terörizme imkân sağlar. kentleşme ve şehirleşme ile gerçekleşecek aşırı nüfus ile örgütlerin militan bulması kolaylaşacaktır. gelir eşitsizliği kentlerde daha çoktur. kent nüfusu daha fazla olacağı için insanlar daha fazla insan görecek daha fazla hayat şartlarını tanıyacaktır, gelir adaletsizliği ise tüm çıplaklığıyla belli olacaktır. zenginler ile fakirler arasında ki keskin ayrım daha net görülebilecektir. gelir eşitsizliği ve eksikliklerin daha çok farkına varmak insanlarda adaletsizlik duygusu oluşturacaktır.
kentlerde propaganda yapmak haliyle daha kolay olacaktır çünkü aşırı bir nüfus söz konusudur.
beklentileri artmış ve bu beklentileri karşılanmadığı için hayal kırıklığına uğramış insanların terörizme yönelmesi daha muhtemeldir. i̇nsanlar beklentilerini elde edememekte ve gelir adaletsizliği ise tüm çıplaklığıyla gözlerinin önünde olmaktadır, bu insanların terörizme başvurma olasılığı daha yüksektir.
geçiş toplumları terörizme daha meyillidir. şehirlere göç esnasında ne kültürel bağlarından kopabilmiş ne de tam kentlileşebilmiştir. sahip olduğu değerleri sorgulamaya başlamış ama yerine yeni değerler koyamamış ve karmaşa içinde olan insanlar terörizm ağına düşebilirler. kültür çatışması ve yabancılaşma söz konusudur, kaybettiği değerleri ile oluşan boşluğu ise terörist örgütler propagandaları ile doldurulabilirler.
köy toplumlarında geniş aile bağları mevcuttur ve daha sıkı bir ilişki söz konusudur. ama günümüzde “bireyselleşme” söz konusu olmuştur. fakat eskiden aile bağları oldukça sıkı bir haldeydi, aile bağları gevşedikçe teröristler bu boşluğu doldurabilirler. aile içi yabancılaşma yoksa iletişim güçlüyse ve dayanışma varsa
çocuğun taze beyninin teröristlerce kullanılması ve kandırılması oldukça güç olacaktır.
yeni yetişen toplumun kültüründe şiddet eğilimin çok fazla olması ve şiddetin toplumun her alanında kullanılan bir disiplin aracı olarak takdir edilmesi, şiddetin meşrulaştırılması ve meşru görülmesi de insanların çözümlerde şiddete olan eğilimlerini arttırmaktadır. örneğin savaş oyunları, oyuncak silahlar, çocukların sokakta kavga etmesinin normal algılanması, çeşitli ülkelerde kutlama olarak havaya silah ile ateş edilmesi öte yandan okulda ve askerde dayağın normal karşılanması gibi.
siyasi nedenler
i̇nsanların düşüncelerinin açıklanmasının kısıtlanması ve bir görüşün meşru yollarla iktidara gelmesi, temsil edilmesi ya da faaliyetlerinin engellenmesi meşru yolların kapatılması sorundur. i̇şçilerin örgütlenmelerini engellemek, sendikal haklarını tahsis etmemek ya da bir ideolojiye yönelik ötekileştirme örnek verilebilir. i̇nsanlar siyasal yollarla yapamadıklarını şiddet kullanarak çözmeye kalkabilirler.
devlet destekli terörizm, bir devletle sorun veya rekabet varsa, ilgili devletin güçlenmesi devlet çıkarlarına uymuyorsa ya da bir devletin dış politikasını değiştirmek istiyorsa terörist eylemlere başvurabilir.
devlet destekli terörizm de zayıfların aracıdır çünkü devlet görece güçsüz olabilir ya da iki tarafında aşırı tahrip edileceğine yönelik güçlü bir algı ile savaşmayı göze alamıyor olabilirler. diplomatik yollarla sorunu çözemediğinde, yaptırım uygulama şansı olmadığında, askeri çözümler de mantıklı değil ve kullanılamıyorsa devlet bu tarz eylemlere başvurabilir.
diplomatik yolla çözülemeyen ve savaştan başka bir yol kalınmadığı sorunlarda, devletler savaşın yıkıcılığını göze alamıyorsa, olası bir şekilde terör örgütlerini destekleyecektir. örneğin rusya ile olan su-24 uçak krizi sonrası rusya pkk’ya destek vermiştir.
terörist örgütünün iç meselesi; bir militan örgüte girmiş ve eylemlerde bulunmuşsa, örgütten çıkışı söz konusu değildir çünkü suç işlemiştir ve yargılanıp ceza alacaktır. diğer bir mesele olarak aynı hedefe çalışan farklı terörist örgütler arasında ki rekabette bunu sağlamaktadır.
örgütün örgütlenme süreci
i. evre örgütlenme evresi
i̇nsanların mağduriyet hissi mevcuttur ve terörizmi kullanarak mücadele başlatmaya karar veriyorlar. bir kitlenin haksızlığa uğradığını ve haklarını korumak adı altında örgüt yeni kurulmaktadır.
temel amaç sempatizan ve militan bulmaktır. hayati önem taşıyan halk desteği ve örgüt üyesi, kaynağı ve alt yapısı oluşturulmaya çalışılır.
barışçıl şekilde mitingler, gösteriler, yürüyüşler ve korsan yürüyüşler yapılır. bir hareketlenme ile kamuoyu oluşturulmaya çalışılır. bir farkındalık yaratılmak istenilir.
bu eylemlerin ve gösterilerin halk nezdinde karşılık bulabileceğini sınamaktadırlar, nabız ölçmektedirler. “halk destek veriyor mu?” sorusunun cevabı aranır çünkü destekleyen halk olmazsa işler yürümez.
barışçıl gösteriler yapılırken arka planda öncüler ve örgütün elitleri amaç, ideoloji, strateji gibi konular üzerinde planlar yaparak strateji belirler. örgütlenme planları yapılır çünkü bir hareketlenme başlatmışlardır.
ii. evre kadrolaşma evresi
örgüt kurulmuştur ve artık örgütün büyümesi lazım. “biz bir mücadele başlattık bize katılın mücadele edelim, bu işler sadece gösteri yapmakla olmaz, sadece gösteri ve yürüyüş yaparak haklarımızı elde edemeyiz.” mesajları verilerek militan toplamayı amaçlarlar.
güvenilir kişiler belirlenerek örgüte üye olarak alınırlar. (yol arkadaşı, dava arkadaşı vb.) bu gönüllü kişileri militan kadroya dahil ederler.
gizlilik çok önemlidir çünkü örgüt illegal işlerini yapacak sadık askerler aramaktadır. kişilerin deşifre edilmemesi lazım
kişiler burada eğitilir. bu eğitim ideolojinin kafalara kazınması için belirli kitaplar okutulur çeşitli propagandalara maruz kalınır ve bir mantalite eğitimi verilir.
militanlara görevler verilir. kişilik ve beden özelliklerine göre militanlar faaliyetlerine göre uzmanlaştırılması ve kadrolaştırılması sağlanılır. güçlü ve savaşmayı bilenler dağda çarpışmaya, üniversiteliler okulda faaliyetlerde bulunması örgüt propagandası yapması ve sempatizan bulmaya çalışmaları vb.
bazı insanlar sivil alan içerisinde faaliyet yürütecektir. örneğin sendikalar, önemli olan örgüte destek sağlamak. bazı sendikalar ve öğrenci faaliyetleri, siyasi parti, stk’lar mevcuttur ama amacı örgüte çalışmak ve fayda sağlamak olmayabilir. bunları örgüt yararına çalıştırılması sağlanılabilinir, legal hareketlerdir. bu oluşumların bilinçli ya da bilinçsiz olarak örgüt yararına çalışması sağlanmaya çalışılır.
basın yayım ile örgüt propagandası yapılır, örgüt ideolojisi anlatılır ve okuyuculara servis edilir. (kitle daha sadık olsun, daha mobilize olsun ve militan sıkıntısı çekmemek adına yapılır.) haberler lehine çarpıtılarak anlatılır. örneğin türk basını “3 asker şehit oldu 5 terörist etkisiz hale getirildi” derken roj tv vb. “5 gerilla hayatını kaybetti 3 asker öldürüldü” gibi anlatımlar yapacaktır. ya da yayın organı gazeteler olabilir. bir kişinin görevi örgüt gazetelerini gizli şekilde üyelere dağıtmak olabilir. bu olay bile, bu görev bile kişiyi örgüte kenetleyecektir çünkü bu işi gizli şekilde yapması lazım, sempatizanlara ve örgüt üyelerine gazeteleri gizli dağıtması lazım, yakalanma riski vardır ve bunu yaparken bu psikolojinin davaya hizmet ettiği daha yüce bir hedefe çalıştığını düşünebilir. örneğin gizli şekilde cemaat üyelerine çeşitli kişilerin karda kışta motosikletle sabahın köründe gizli gizli zaman gazetesi dağıtması.
iii. evre eylem evresi
örgüt artık silahlı mücadele girişecek aşamaya ulaşmıştır. bu evreden önce ki aşamalar hazırlık aşamalarıdır. ama bu aşamada örgüt kendini deşifre edecek eylemler yapacak ve eylemleri üstlenecektir.
bu aşama için örgütün belirli bir militan sayısına ve halk desteğine ulaşmış olması gerekir. diğer bir değişle örgüt başarabileceğine inanmış olmalıdır.
yapılanmasını ve ideolojik eğitimleri tamamlamış olması ve kitlelerin mobilize edilmiş olması gerekir. i̇yi bir organizasyon yapılmış olması gerekir.
örgüt ilk eylemini yapacaktır ve bu örgütün sesini duyuracağı ilk eylemidir o yüzden sansasyonel ve çok ses getiren büyük bir eylem olması gerekir. küçük bir eylemle sahneye çıksa küçümsenecektir ama örgütler küçümsenmek istemez insanların ve devletin ondan çekinmesini ve korkmasını isterler. bu yüzden büyük bir olayla sahneye çıkması lazımdır. daha sonra ki eylemler daha küçük olabilir ama bu gala gösterim olduğu için gösterişli ve büyük olmalıdır.
eylemin büyük olması örgüte katılımları da arttırabilir. örgüt propagandasını zaten yapmıştı ve sempatizan kitlesi hali hazırda mevcuttu, büyük eylemler ile bu sempatizanların takdirini alabilir akıllarda ki muallaklığa ve soruları bitirmiş olur ve örgüte katılmak isterler.
iv. son evre i̇ç savaş evresi
örgütün silahlı grup sayısı artmıştır, neredeyse ordu büyüklüğünde olan büyük bir silahlı güç vardır. aynı şekilde de siyasi alanda da çok aktif çalışmaktadırlar. devleti masa oturtmak isterler çünkü sahada görece olarak asla kazanamazlar çünkü devlet askeri açıdan daha güçlüdür. asıl amaç siyasi olarak başarı elde etmektir. devleti sahada bezdirip masada siyasi olarak kazanmak isterler.
dış güçlerden alınan büyük yardımlar mevcuttur.
hem taşrada (kırsal alanda) hem de kentlerde büyük eylemler yaparlar.
devleti zorlayacak düzeyde bir kapasite artık mevcuttur.
eylem gerçekleştirme aşamaları
i.hedef belirleme
risk oranı en az, etkisi en fazla olacak eylemler seçilir. bazı devlet kurumları ve görevlileri (savcılar, hakimler vb) ya da popüler şehir merkezleri (taksim, kızılay vb) sembolik önem arz eden hedefler seçilir.
ii.bilgi toplamak
eylemi gerçekleştirmek ve strateji geliştirmek için bilgi ve istihbarat toplamaya çalışır ya da içerden bilgi almaya çalışırlar.
iii.keşif
bölgeyi ve sahayı iyi kullanmak adına keşif yapılması lazımdır. önlem alınmış mı? polis kontrol noktaları nereler? gibi araştırmalar yapılır.
iv.son aşama eylem aşaması (uygulama)
eylem uygulanır ve eylemi gerçekleştirenler planladıkları gibi kaçma, saklanma gibi önceden belirlendiği şekilde planı uygular.
terörizm türleri
terörizmle ilgili değişik sınıflandırmalar mevcuttur. i̇htilalci terörizm, yarı i̇htilalci terörizm ve baskıcı terörizm.
i̇htilalci terörizm; devrimi kasteder. sistemi tamamen değiştirmek amaçlanır
yarı i̇htilalci terörizm; sistemin kısmî olarak reform edilmesini ister. kendi haklarını ve taleplerini koruyacak ve gözetecek şekilde reforma tabi tutmak ister
baskıcı terörizm; devletin muhalif hareketlere karşı uyguladığı terörizmdir. sisteme karşı olanlara karşı olanlara devlet eliyle ve politikasıyla uygulanan terörizmdir.
adi suçların terörizmi; bir kişi kendi şahsi çıkarları için şiddet eylemleri gerçekleştirmesidir. (siyasi olmayan suç)
mistik terör; akıl dışı korkulara dayanarak yapılarak uygulanan terör.
aklı selim olmayanların terörü/akıl dışı kişilerin terörü; psikolojik sorunlar yüzünden yapılan terördür.
siyasal terör; “devlete karşı terörizm”, “ayaklanmacı terörizm” ya da “aşağıdan terörizm” olarak da adlandırılır. toplumun içinden çıkan bir hareket toplumun temelinden aşağıdan yukarı doğru devlete karşı çıkar ve devletle çatışır.
terörizm diye tanımladığımız terör türü siyasal terör türüdür. doğru kullanım ile gerçek terörizm’ dir. yukarı da adı geçen diğer tanımlar terörizm değil (i̇lk 3: i̇htilalci, yarı i̇htilalci ve baskıcı hariç) terör eylemidir.
erörizm kavramı
i̇lk olarak fransız devriminde kullanılmıştır ve çok eski bir kavram sayılmaz. i̇lk kullanılış şekliyle “baskıcı terörizm” ve “devlet terörü” olarak kullanılmıştır.
marksist/leninist terörizm
marksist ve leninist ideoloji ile yapılan terörizmdir. örneğin thkp-c/o ya da pkk(kürdistan i̇şçi partisi)
dini i̇stismar eden terörizm
radikal dini ideoloji ile ötekileştirme yapan dini saiklerle şekillenen örgütlerdir. örneğin işi̇d
irkçı terörizm
genelde devletlere karşı olmayan aşırı ırkçı, milliyetçi grupların çeşitli toplumsal gruplara uyguladığı terördür. örneğin asala, ira, nazi/neo-naziler
bölücü terörizm
devletin üniter yapısını bozmaya çalışan, devleti bölmeye çalışan örgütlerdir. örneğin pkk.
bastırıcı terörizm /devlet terörizmi
kişileri adalete teslim etme ve kanunlara uygun şekilde ceza verme yetkisi devlete aittir. ama hukukî olmak zorundadır. devletin otoriteyi ve güvenliği sağlamak için hukukun dışına çıkmasıyla gerçekleşen bir olaydır. devlet kişileri adil şekilde yargılamadan ceza veremez.(kişinin suçu ispat edilene kadar kişi masumdur –masumiyet karinesi-) devlet ve kamu personelleri (polis vb) açısından şiddet en son başvurulacak çaredir. (istisnai haller)
devlet hukukî ve orantılı olmalıdır. polis adil bir yargılama olmadan kafasına göre cezalandırma yapamaz. münferit, şahsi hatalarda görevi kötüyü kullanan kişiler cezalandırılır
devlet terörizmi yukarıdan aşağıyadır. devlet halkın bir konuda ki hoşnutsuzluğunu ve bu hoşnutsuzluğa dayanarak gerçekleştirdiği eylemleri baskı, şiddet ve orantısız güçle kontrol altına almaya çalışmasıdır.
devlet terörü ise münferit değil, sistematik olur. hukuk dışılık ve orantısız müdahaleler vardır. devletin bu olayların arkasında durup belirleyici aktör olmalıdır. bir olgunun devlet terörü olması için bizzat devlet politikası olması lazım ya da devlet göz yumarak üstü kapalı şekilde destek vermesi lazımdır.
devletin eylemlerinin hukuka ve kanunlara aykırı, sistematik olması (devlet politikası şeklinde cereyan etmesi) insan hakları ihlallerine, işkence, keyfi tutuklama vb durumlara yol açacaktır. devlet terörü dediğimiz durumda budur.
devlet terörizmi siyasi amaçlarla uygulanır. bir ideolojiyi, bir siyasi grubu yok etmeye yönelik sistemik faaliyetlerdir. aynı zamanda bu yapılan bastırıcı eylemler devlet tarafından desteklenmelidir.
devlet terörizmi bazen yapılan kanunlara uygun olabilir ama hukuka uygun değildir.
2005 yılında i̇srail’in hamas liderlerine yönelik suikastları devlet terörüdür. fakat i̇srail hamas’ı terörist olarak değerlendirdiği için i̇srail açısından devlet terörizmi sayılmaz
devlet destekli terörizm
bir devletin diğer bir devletle olan problemlerini diplomatik yoldan çözemediği fakat askeri açıdan da çözmek istemediği bu nedenle o ülkede ki terörist grupları desteklemesidir. örneğin afganistan’ın el kaide’ye verdiği destek, geçmişte suriye’nin pkk’ya verdiği destek, irak’ın pkk’ya verdiği destek bu terörizm çeşidine girer.
bir devletle savaşmak hem yıpratıcı hem de maliyetlidir fakat terörist gruplara destek vermek daha kolay ve daha az maliyetli olacaktır.
devletin destekleri sadece maddi kaynaklarla sınırlı kalmamaktadır. bir devletin topraklarını o terörist gruba açması a da yaptığı illegal oluşum ve faaliyetlere göz yumması da destek vermesidir. bu terörizm çeşidine diğer bir örnek fetö’ dür.
devlet destekli terörizmde desteği devletin kendisi vermiş olması gerekir.
meşru müdafaa hakkının bir sınırı vardır ve bazen devlet egemenliği ilkesiyle çelişir. örneğin türkiye’nin irak topraklarında bulunan pkk’ya sınır ötesi operasyonlar yapması. bu yapılan operasyonlarda yerel halka herhangi bir zarar gelirse büyük sorunlar doğabilir.
uluslararası terörizm (sınıraşan)
bir terörist örgütün birden fazla ülkede yapılanmasının bulunmasıdır. yani birden fazla ülke için sorun teşkil etmektedir. fakat bu sorun tüm dünya nezdinde ve dünya düzenine tehdit olacak türden değildir.
genelde terörist örgütler sınıraşan niteliktedir. pkk bir uluslararası terörist örgütüdür fakat tüm dünyanın ilgilendiği bir sorun teşkil etmez hatta bazı devletler çıkarları doğrultusunda destek vermekte ve özgürlük savaşçısı olarak görmektedir. diğer bir örnek fetö ise birçok ülkede faaliyette bulunan, okulları olan bir uluslararası örgüttür.
terörizm olgusu 11 eylül saldırılarından sonra küresel boyut kazanmıştır.
küresel terörizm
hem amaç hem de faaliyet olarak tüm dünyayı kapsaması gerekir. el kaide, işi̇d gibi.
küresel terörizm, küresel sistem ve uluslararası düzene karşıdır ve bir tehdit oluşturmaktadır.